Louise Penny "Martwa natura" [RECENZJA]

cykl z Armandem Gamache, tom 1

Z morderstwami jest taka zabawna historia, że czasami zostają popełnione dekady wcześniej, zanim faktycznie mają miejsce. Coś się wydarza i wiele lat później nieuchronnie prowadzi do czyjejś śmierci. Złe ziarno zostaje zasiane. To jest jak z tych starych horrorów ze studia Hammer, gdzie potwór nigdy nie biegnie za ofiarą, ale kroczy ku niej, nie zatrzymując się, bez zastanowienia i bez litości. Morderstwa często takie są. Biorą początek o wiele, wiele wcześniej[1].

Tajemnice sennego miasteczka

Kryminalna Kanada to dla mnie terra incognita. Dałam się więc zabrać w podróż do niewielkiego miasteczka Three Pines położonego na południe od Montrealu. Moją przewodniczką była Louise Penny, kanadyjska dziennikarka, która obecnie realizuje się pisząc kolejne tomy kryminalnej serii z nadinspektorem Armandem Gamache. 

Martwa natura (po raz pierwszy w Polsce wydana w 2005 roku jako Martwy punkt) jest pierwszym tomem wspomnianego cyklu i jednym z tych kryminałów o nieśpiesznej fabule, w której to niewielka społeczność wita czytelników nieufnie, a senność i sielskość okolicy jest jedynie pozorna. Kto spędzi wśród jej mieszkańców więcej czasu, ten szybko odkryje, jak wiele tajemnic mają, także i tych mrocznych, które mają to do siebie, że pewnego dnia wychodzą na jaw.

A wtedy może dojść do tragedii.

A kuku, ktoś postrzelił panią z łuku!

Panna Jane Neal, lat siedemdziesiąt pięć, zginęła nagle i w dość zagadkowych okolicznościach. Wprawdzie wielu mieszkańców Three Pines potrafi posługiwać się łukiem, nie brak też przyjezdnych myśliwych polujących w okolicznych lasach, a wypadki chodzą po ludziach nie omijając lokalnych artystek, ale pewne przesłanki każą sądzić, że ktoś zamordował emerytowaną nauczycielkę z zimną krwią, posyłając w jej kierunku śmiercionośną strzałę.

Do Three Pines z Montrealu przyjeżdża nadinspektor Gamache, który wspomagany m.in. przez okolicznych policjantów rozpoczyna śledztwo, stopniowo poznając stosunki panujące w miasteczku oraz sekrety jego mieszkańców.

Zielenie, czerwienie i bursztyn

Akcja Martwej natury rozkręca się dość wolno. Louise Penny przykłada dużą wagę do malowania tła zdarzeń, w związku z czym trup i związane z nim dochodzenie momentami musi zejść na drugi plan, a my tymczasem przyglądamy się okolicy i jej mieszkańcom: Cierpliwość nie była jej największą zaletą. Mieszanina zniecierpliwienia i café au lait wywoływała w niej niespokojną wibrację. Dygocąc lekko, Clara spoglądała przez okno na zieleń miasteczka, stare domy i klony otaczające skwer miejski. Liście drzew, przybierające zapierające dech w piersiach odcienie czerwieni i bursztynu, były bodaj jedyną zmieniającą się rzeczą w tym czcigodnym miasteczku[2]. Cierpliwość przyda się jednak na początku temu czytelnikowi, który chętnie zacząłby już śledztwo, ale musi nieco poczekać.

Clara, wspomniana w próbce opisowych możliwości autorki, była przyjaciółką i sąsiadką Jane. Teraz jest jedną z tych postaci, które trafiają na celownik ekipy śledczej. Gamache nie wierzy w wypadek (do którego spowodowania nikt się zresztą nie przyznaje) i bacznie przygląda się mieszkańcom Three Pines.

Dla miłośników klasycznych kryminałów

Martwa natura to kryminał dla tych, którzy lubią powieści detektywistyczne w klasycznym stylu, ze śledztwami opartymi na dedukcji, nieśpiesznie prowadzoną akcją pozbawioną makabrycznych wstawek, ograniczoną liczbą podejrzanych, atmosferą tajemnicy. Początek może zdawać się dość toporny i mało zajmujący, lecz z czasem robi się coraz ciekawiej. Mnożą się tropy i podejrzenia, pojawiają kolejne pytania, ale i pierwsze odpowiedzi, a choć cała historia dotyczy ludzi na wskroś zwyczajnych nie ma wątpliwości, że wśród nich jest morderca.

Oprócz starannego odmalowania pleneru i postaci, Kanadyjka przemyca drobne smaczki osadzające fabułę w rzeczywistości prowincji Quebec. Nawiązuje do napiętej sytuacji pomiędzy stanowiącymi większość obywatelami francuskojęzycznymi i ich anglojęzycznymi sąsiadami, zgrabnie wplata do dialogów i opisów ciekawostki pozwalając czytelnikom przyjrzeć się stosunkom społecznym panującym między mieszkańcami.

Tom otwierający kryminalną serię autorstwa Louise Penny to lekki, przyjemny kryminał, który przypadnie do gustu wielbicielom nieśpiesznej narracji, klasycznych powieści detektywistycznych i małych społeczności, które tylko pozornie wiodą spokojne, zgodne życie.

Życie to zmiana. Jeśli się nie zmienia i nie ewoluuje, człowiek się zatrzymuje, podczas gdy reszta świata rwie do przodu. Większość z tych ludzi jest bardzo niedojrzała. Prowadzą nieruchome życie martwych natur, cały czas czekając[3].

Louise Penny
Martwa natura
Wyd. Poradnia K
2018
328 stron

[1] Louise Penny, Martwa natura, przeł. Kamila Slawinski, Wyd. Poradnia K, Wyd. 2018, s. 152.

[2] Tamże, s. 10.

[3] Tamże, s. 151.

***

Zobacz też:

literatura kanadyjska

literatura kryminalna