sobota, 20 października 2018

Eduardo Mendoza "Co z tą Katalonią?
[RECENZJA]

Eduardo Mendoza


Zgodnie z ukutym stereotypem Katalończyk jest pracowity, trochę umysłowo ociężały i dość skąpy. Szorstki w obyciu. Archetyp katalońskiego mężczyzny w średnim wieku przedstawia się następująco: ma on wyraźnie zarysowany brzuch, łysinę, jest pogodny, modli się do Madonny z Montserrat i od kołyski kibicuje klubowi piłkarskiemu Barça. W porównaniu z zabawnym i próżnym Andaluzyjczykiem, madryckim cwaniakiem, prawym i pryncypialnym Baskiem, upartym Aragończykiem lub bystrym, ale niewyrazistym Galisyjczykiem stereotypowy wizerunek Katalończyka nie jest wcale taki zły[1].




Uprzedzenia, stereotypy i generał Franco



Eduardo Mendoza, pochodzący z Barcelony pisarz uhonorowany prestiżową Nagrodą Cervantesa, znany jest u nas przede wszystkim z serii nasyconych ironią kryminałów o detektywie-lumpie. I choć ironia jest dość charakterystyczna dla jego pisarskiego stylu, to temat, jaki porusza w eseju Co z tą Katalonią? traktuje całkiem serio.

Mowa tu o kwestiach, o których niedawno znów zrobiło się głośno, przy okazji ubiegłorocznego referendum w Katalonii dotyczącego niepodległości tej wspólnoty autonomicznej. Referendum nie zostało uznane przez rząd w Madrycie, a co się w związku z tym działo, mogliśmy śledzić także w polskich w mediach. Gdy skończyły się zamieszki, temat nieco ucichł, ale problem nie zniknął.

Choć Eduardo Mendoza od lat więcej czasu spędza poza Katalonią i Hiszpanią, niejednokrotnie pytany jest o sytuację w swoich rodzinnych stronach. Co z tą Katalonią? to jego odpowiedź, krótka opowieść o Katalonii i Katalończykach, uprzedzeniach, stereotypach. Autor mierzy się z mitem Franco, wspomina o represjach jakich region doświadczył w okresie frankistowskim, wyjaśnia jak wyglądał w tamtym okresie problem z zakazem używania języka katalońskiego czy też w jaki sposób ten okres historii wpłynął na obecną sytuację.


pisarz kataloński
Eduardo Mendoza prawie jak żywy :D, Madryt 2018



Historia usprawiedliwień, usprawiedliwienie w historii



Tekst jest krótki, podzielony na kilka rozdziałów dotyczących rozmaitych kwestii mających wpływ na ocenę zdarzeń związanych z napięciem pomiędzy Barceloną a Madrytem (m.in. wspomnianej dyktatury Franco czy imigrantów). Nieco rozjaśnia, choć tematu nie wyczerpuje, bo i nie sposób tego dokonać przy obecnej dynamice zdarzeń. Eduardo Mendoza przyznaje, że napisał go po to, żeby spróbować zrozumieć, co się tak naprawdę dzieje[2]. Bez opowiadania się po którejś ze stron. 

Pisarz nie próbuje odciąć się od historii kraju, ale też nie szuka w przeszłości odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczące obecnego konfliktu. Dostrzega łatwość, z jaką teraźniejszą sytuację tłumaczy się wydarzeniami z historii, szukając w nich usprawiedliwienia, odwołując się do nich przy byle okazji, a co najgorsze - wykorzystując je do zaostrzania konfliktu. 

Swoją drogą, brzmi niepokojąco znajomo, prawda?



książki o Katalonii


Barcelona - ani Hiszpania, ani Katalonia



Co z tą Katalonią? to ciekawa pozycja dla wszystkich śledzących sytuację regionu, do którego tak chętnie jeździmy na wakacje. Eduardo Mendoza pisze przystępnym językiem, więc lektura nie nastręcza trudności.

Także i niezainteresowani konfliktem, ale uznający Katalonię jako wartą uwagi turystyczną destynację powinni po tę pozycję sięgnąć. Interesujący jest tekst o naginaniu historii regionu po to, by uczynić ją atrakcyjnym wyróżnikiem katalońskiej tożsamości. Zaskoczyła mnie w nim wzmianka o tym, że jeszcze niedawno (cokolwiek to nieprecyzyjne określenie oznacza) całkiem na poważnie rozważano wyburzenie Palau de la Música Catalana! A przecież to jeden z turystycznych magnesów i nie trzeba znać się na secesji by docenić jego piękno (pisarka Blanca Busquets, zapytana przeze mnie przy okazji targów książki o to co warto w Barcelonie zobaczyć, wymieniła Pałac Muzyki Katalońskiej bez zastanowienia).

Ciekawy jest też tekst o samej Barcelonie, pierwszym w kraju zelektryfikowanym mieście, które jeszcze w XIX wieku było uważane za miejsce bez charakteru, a obecnie zdaje się nie pasować do wiejskiego charakteru regionu, który Katalończykom jest bliższy niż kosmopolityczne, głośne miasto. Barcelona okazuje się więc miejscem ni to hiszpańskim, ni to katalońskim.

O Katalonii, Katalończykach, podzielonej Hiszpanii. Krótko, ale ciekawie.


Palau de la Música Catalana

Palau de la Música Catalana



Eduardo Mendoza
Co z tą Katalonią?
Wyd. Sonia Draga
2018
96 stron



[1] Eduardo Mendoza, Co z tą Katalonią?, przeł. Karolina Jaszecka, Wyd. Sonie Draga, 2018, s. 68.
[2] Tamże, s. 6. 



Zobacz też:





13 komentarzy:

  1. Katalońskie klimaty, coś nowego na naszym rynku wydawniczym :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Niekoniecznie. Mamy już całkiem niezły wybór literatury katalońskiej i z Katalonią w tle. :)

      Usuń
  2. Mam więc w sobie coś z Katalończyka - też kibicuję Barcelonie;)
    pozdrawiam serdecznie znad filiżanki kawy:)

    OdpowiedzUsuń
  3. To nie jest tak, ze ten okropny, faszystowski w oczach wielu zwolenników niepodleglosci, rząd w Madrycie nie uznal referéndum. Ono bylo po prostu niekonstytucyjne. Ciekawa jestem, czy Mendoza wspomina aspekt ekonomiczny potencjalnej niepodleglosci: pewne lobbies przemyslowe pragnące uwolnic się nie tyle od Hiszpanii, co od przepisów UE dot. ochrony praw pracowników oraz srodowiska ( ta sama historia, co z Brexitem). No i oczywiscie, ciekawe czy i jesli, to jak, komentuje kwestię propagandy w szkolach i w TV3 (kompetencje w zakresie edukacji w Hiszpanii mają bowiem rządy autonomiczne).

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Obawiam się, że ta książka nie zaspokoi Twoich oczekiwań pod względem tych treści, o których wspomniałaś.
      O TV3 (i stacji Catalunya Radio) jest ledwie wspomniane (że nie są już neutralne, ale służą szerzeniu poglądów niepodległościowych). Co do reszty, nie przypominam sobie w tej chwili nawet wzmianek.

      Usuń
  4. Dla mnie to zupełnie nieznane klimaty, ale chętnie bym się tam wybrała - z książką lub bez ;)

    OdpowiedzUsuń
  5. Myślę, że wszyscy miłośnicy Hiszpanii będą zachwyceni tą pozycją. :)

    OdpowiedzUsuń
  6. Myślę, że ta książka wiele by wyjaśniła mnie, czyli osobie kompletnie zielonej, sytuację Katalonii. Dlatego właśnie będę się za nią rozglądać :)

    Pozdrawiam,
    Lady Spark
    [kreatywna-alternatywa]

    OdpowiedzUsuń

Zapraszam do udziału w dyskusji. ;)

Wszelkie obraźliwe komentarze oraz reklamy stron będą usuwane.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...