AnnRK: Myśli i słowa wiatrem niesione: Jaume Cabré

sobota, 22 czerwca 2019

Jaume Cabré - Kiedy zapada mrok
recenzja

Odkąd sześć lat temu w polskich księgarniach pojawiło się Wyznaję, nie ma takiego roku, w którym nie wypatrywałabym kolejnej książki katalońskiego pisarza, Jaume Cabré. Nie zawiodłam się w latach poprzednich, nie zawiodłam i teraz. W maju premierę miał zbiór opowiadań Kiedy zapada mrok.

Jaume Cabré, pisarz, który nigdy nie zawodzi

Jaume Cabré zachwyca mnie sposobem, w jaki operuje słowem. Dał się poznać jako pisarz wszechstronny, który doskonale radzi sobie w opasłych powieściach i krótkich opowiadaniach, w tekstach poważnych i humorystycznych. Nieważne, czy zabiera czytelników za klasztorne mury, do tętniącej życiem Barcelony czy pirenejskiego miasteczka, czy portretuje samotnego chłopca dorastającego wśród książek czy zdrajcę sprzymierzonego z faszystami, zawsze tworzy historie niebanalne, intrygujące, satysfakcjonujące zarówno pod względem fabularnym, jak i językowym.

Katalończyk nie zawodzi i tym razem, zbiorem opowiadań Kiedy zapada mrok flirtując z literaturą kryminalną i odsłaniając przed czytelnikami tę część ludzkiej natury, która jest równie paskudna, co intrygująca.

Pięknie o tym, co piękne nie jest

Jak wskazuje tytuł, będzie mrocznie. Jaume Cabré nie proponuje czytelnikowi typowych opowiadań kryminalnych, takich z mordercą, policjantem i śledztwem, ale zbrodnia falami wylewa się z jego tekstów. Autor starannie buduje postaci, przygląda się im wnikliwie, wikła je w paskudne historie, a następnie, z właściwą sobie błyskotliwością kreśli czytelnikowi kolejne kadry.

Całość jest bardzo spójna, połączona pomostem tematyki, a czasem i postaciami. Tę spójność udało się autorowi zachować pomimo eksperymentów z formą i językiem, rozmaitości perspektyw i motywów. Starannie wyselekcjonowane teksty świetnie się uzupełniają, a zgrabna klamra kompozycyjna potęguje wrażenie tego, że zawartość zbioru jest dobrze przemyślana.

Katalończyk tworzy galerię intrygujących postaci, zagląda do ich serc oraz umysłów i pokazuje jak różnorodne mogą być przyczyny przejścia człowieka na ciemną stronę mocy.Oczywiście motywy zbrodni są klasyczne. Zemsta, zazdrość, chęć zysku itp. Jednakże kataloński pisarz ujmuje je w niebanalny sposób, przez co ani przez moment nie jest sztampowo, ani na chwilę nudno.

Mrocznie, ironicznie, błyskotliwie

Czegóż w tych opowiadaniach nie ma! Od palących problemów globalnych, jak pedofilia, po osobiste problemy konkretnego człowieka. Na kartach zbioru spotkamy pisarza z kompleksem boga, pałającego żądzą zemsty mężczyznę zdradzonego przez przyjaciół, mordercę na zlecenie wykonującego ostatni wyrok, przestępcę działającego w tym fachu od czwartego roku życia, mordercę dziewczynek, złodzieja baranów czy człowieka, który pewnego dnia przekroczył granicę między tym co rzeczywiste, a tym co wykreował umysł artysty. Tu narratorem może być nawet... książka, a obraz powieszony na ścianie bramą do innego świata.

Są tu teksty mroczne, lekkie, ironiczne, humorystyczne, rozmaite. Każdy bezbłędnie spuentowany, gęsty, obrazowy. Niezwykła wyobraźnia autora nie daje się nijak ograniczyć. Tu wszystko jest możliwe, wszystko dozwolone, a jednak pisarzowi udaje się nad całością zapanować. Nie ma wrażenia chaosu, nie ma wrażenia przypadkowości. Jest spójny zbiór, z rozmachem otwarty, zgrabnie zamknięty, przesycony mroczną atmosferą, które nie rozprasza nawet nierzadko wybrzmiewający ironiczny ton.

Kiedy zapada mrok to gratka dla fanów twórczości Jaume Cabré, świetny zbiór dla tych, którzy o Katalończyku słyszeli i właśnie myślą, od której książki zacząć poznawanie jego twórczości, a także lektura, którą powinien przeczytać każdy miłośnik kryminałów.

Polecam z całego czytelniczego serca.