Christiane Fux "Ostatnia posługa" Urok oślepia ludzi

Christiane Fux
Ostatnia posługa
Dom Wydawniczy PWN
2014
340 stron

Martwą, starszą kobietę, znaleziono zamarzniętą na plaży nad Łabą. Smutnej, samotnej śmierci Anny, towarzyszył blask księżyca i światło latarni. Anna zawsze kochała latarnie morskie[1]. Widok na jedną z nich, był ostatnim, co widziały jej oczy.

Ciało zauważono wczesnym, grudniowym rankiem. Hipotermia - głoszą litery tworzące akt zgonu. Syn Anny, Erik, musi się teraz zająć pochówkiem. Tak trafia do zakładu pogrzebowego należącego do byłego lekarza, Theo Matthiesa, bohatera Ostatniej posługi Christiane Fux. 

Podczas przygotowania ciała do pogrzebu, Theo znalazł na ciele zmarłej podejrzany ślad. Tuż za uchem widać wyraźnie punkt po wbiciu igły, a Matthies doskonale wie, że nie jest to miejsce, w które wstrzykiwanie czegokolwiek ma jakiś większy sens. No, chyba, że ktoś chciał ukryć ślad po igle maskując go włosami. To uzasadnienie wydaje się równie logiczne, co niepokojące.

Sytuacja ta nie dawała przedsiębiorcy pogrzebowemu spokoju. Czuł się tak samo odpowiedzialny za oddanych mu pod opiekę zmarłych jak kiedyś za swoich pacjentów. Podejrzenie, że któryś z nich mógł paść ofiarą morderstwa, a sprawca kolejny raz nie zostanie ukarany, doprowadzało go do szewskiej pasji[2].

I tak, maleńki punkt na skórze okazał się początkiem śledztwa i podróżą w przeszłość, by odkryć to, co odkryła Anna - szokującą prawdę o zbrodniach, których początków należy szukać w okresie II wojny światowej i o zbrodniarzu, człowieku o podwójnej tożsamości oraz moralności opatrzonej wieloma znakami zapytania. Kimś, kto starannie ukrywa swoją mroczną przeszłość.

Urok oślepia ludzi. Urok to maska, za którą można ukryć wszystko. Podatną na zranienia duszę. Nawet głupotę. I oczywiście również zło[3].

Policja zamyka sprawę, Theo bierze więc śledztwo we własne ręce. Nie działa samotnie, co bywa raz przydatne, a raz kłopotliwe. Historia, do której uda mu się dotrzeć należy do tych, których nie spodziewamy się odkryć, znajdując na plaży ciało staruszki, z racji swego wieku, mogącej zwyczajnie osłabnąć i mieć pecha uczynić to w trakcie niemieckiej zimy. Trudno sobie wyobrazić, by ta starsza pani, mogła mieć wrogów, choć tuż przed śmiercią, wywołała nieco zamieszania podczas kongresu medycznego. Wówczas potraktowano ja jako osobę niespełna rozumu, ale tamto zdarzenie to także element układanki. I to ważny.

Christiane Fux
[źródło]

Ostatnia posługa Christiane Fux jest pierwszą książką niemieckiej autorki, jaka trafiła do rąk polskiego czytelnika i zarazem jej literackim debiutem. Atmosfera panująca w wykreowanym przez nią świecie, jest wystarczająco mroczna, by wzbudzić niepokój u czytelnika. Zwłaszcza, gdy pisarka przenosi akcję do czasów wojennych. Ta część zainteresowała mnie najbardziej i żałuję ogromnie, że Fux nie poświęciła jeszcze więcej miejsca na rozbudowanie wątków rozgrywających się w 1943 roku. To, co wówczas się działo w klinikach, zakładach opiekuńczych czy szpitalach najzwyczajniej w świecie przeraża. Nawet, jeśli są to zdarzenia, których zaistnienia jesteśmy świadomi, trudno tak po prostu zrozumieć, że człowiek człowiekowi może wyrządzać tak ogromną krzywdę.

Współczesny wątek Ostatniej posługi to klasyczne śledztwo w wykonaniu cywilów chwytających się rozmaitych sposobów, by dotrzeć do prawd i rzucić policji w twarz zbrodnicze fakty i nazwiska. Ciekawym pomysłem okazało się umieszczenie przedsiębiorcy pogrzebowego w roli detektywa. Przy okazji można się dowiedzieć co nieco o rygorystycznych, niemieckich przepisach dotyczących pochówku. Wykonywany przez Theo zawód, determinuje życie prywatne bohatera. W swoim życiorysie ma niestety zapis o tragicznym wydarzeniu i obecnie jako singiel nie ma łatwo. Lekarzowi łatwiej poderwać kobietę, niż pracownikowi domu pogrzebowego, nawet, gdy ów pracownik jest jego właścicielem.

Ciekawa, choć może niezbyt oryginalna fabuła, ma dwie wady. Po pierwsze: łatwo przewidzieć o co w tym wszystkim chodzi i komu Anna zawdzięcza podejrzany ślad za uchem oraz nagłe przeniesienie się w zaświaty. Wbrew pozorom, nie zawsze łatwość w odgadnięciu rozwiązania jest wadą kryminałów. Nie bywa tak, jeśli mają do zaoferowania coś więcej, niż tylko tajemnice tożsamości i motywacji mordercy. I tu pojawia się druga wada: autorka skupia się bardziej na teraźniejszości, podczas gdy to przeszłość jest bardziej wstrząsająca, poruszająca i przede wszystkim na tyle istotna z historycznego i ludzkiego punktu widzenia, że warto ją jak najmocniej wyeksponować. Tego niestety Christiane Fux nie zrobiła.

Ostatnia posługa to pozycja rozrywkowa, którą czyta się szybko i z przyjemnością, ale kończy z uczuciem lekkiego niedosytu. Łączy w sobie mroczną przeszłość i... nieco zabawną teraźniejszość. Bohaterowie pracujący nad rozwiązaniem zagadki są dość ciekawą mieszanką charakterów i razem tworzą barwny zespół, który miewa nieco szalone pomysły. Mimo wad, debiut Fux intryguje na tyle, że chętnie raz jeszcze spotkałabym Theo i resztę ekipy przy okazji kolejnego śledztwa.

***

Książkę polecam

miłośnikom kryminałów łączących przeszłość z teraźniejszością

ciekawym jak pracownik zakładu pogrzebowego sprawdza się w roli detektywa

***

[1] Christiane Fux, Ostatnia posługa, przeł. Olga Kłys, Wyd. Dom Wydawniczy PWN, s. 303.

[2] Tamże, s. 48.

[3] Tamże, s. 255.

***

egzemplarz recenzencki