Agata Passent "Kto to pani zrobił?" Pełnoletnia felietonistka

Agata Passent
Kto to pani zrobił?
Wielka Litera
2014
368 stron

Wychowali mnie wybitni polscy felietoniści, Daniel Passent i Agnieszka Osiecka, których dowcip, kultura i erudycja kastrowały mnie od wschodu do zachodu[1] - pisze Agata Passent we wstępie do swej najnowszej książki, zbioru felietonów Kto to pani zrobił?. Fakt, mając takich rodziców z jednej strony ma się mobilizującego kopa na starcie, zabezpieczone tyły i pewnie jakąś wskazówkę na drogę, z drugiej, kieszenie wypchane kamykami strachu, bo oczekiwania własne i cudze, wobec córki takich rodziców, są podwieszone dużo bliżej sufitu niż podłogi. Porównań się nie da uniknąć. Ludzie porównywać uwielbiają. Swoje i cudze dzieci, domy, samochody, garsonki, fotki z wakacji (ważna jest liczba palm, bez uwzględnienia tych odbijających, egzotycznych twarzy, gwiazdek na hotelu, a także stopień nasycenia barw - choć to akurat da się podretuszować w obróbce), ale także kariery, osiągnięcia, zapełnienie kalendarza i liczbę stron jakie wypluwa wyszukiwarka po wpisanie w nią danego nazwiska.

Co tu dużo mówić, przed Agatą Passent, choćby najbardziej uzdolnioną, inteligentną, w woltyżerce słownej wyćwiczoną, wyzwanie stanęło całkiem spore. Czy podołała? Skoro od osiemnastu lat z powodzeniem publikuje felietony w Twoim Stylu, to czytelnik nie powinien mieć obaw przed sięgnięciem po zbiór elitarny, zawierający wybrane teksty. Kto to pani zrobił? składa się z kilku części. Autorka bierze na tapetę sześć aspektów życia, pisząc o życiu Polaka, mieszkańca Warszawy, kosmopolitki, matki-żony-kochanki, myślicielki i na końcu o życiu własnym, choć tego nie brakowało i we wcześniejszych rozdziałach.

Zacznę od tego, co mi się w tej książce nie podobało, a mianowicie od braku dat przy tekstach. Fakt, Agata Passent dotyka spraw, które się raczej nie dezaktualizują i właściwie moment powstania felietonu nie ma znaczenia, gdy na tapecie pojawiają się np. teksty o damsko-męskich relacjach. Gdy zaś pisze o czymś, co zajmowało nas jakiś czas temu (np. wprowadzenie zakazu palenia w lokalach) to przecież nie chodzi o to, by móc dokładnie umiejscowić ten moment na osi czasu (gdzieś między zaprzysiężeniem Bronisława Komorowskiego na prezydenta, a zakończeniem emisji Złotopolskich), a o sam fakt przetoczenia się przez kraj delikatnej, zbiorowe histerii palaczy, wieszczących upadek knajp, z których zniknie możliwość długich dysput nad żarełkiem, szklaneczką i dymkiem. Czemu więc się czepiam? Dla porządku. Bo lubię wiedzieć co kiedy powstało, jak ewentualnie zmieniał się styl felietonistki, czy od początku jest wierna tym samym poglądom, czy też ewoluowały one w czasie, czy są tematy, do których wraca, czy też tematyka jej tekstów się zmienia. I to jest pierwszy mój zarzut.

Drugi dotyczy właściwie jednego zdania. Nie podoba mi się stwierdzenie: Zwykle nie pisuję o dzieciach na łamach naszego miesięcznika [Twój Styl], bo są tylko dodatkiem do dorosłych[2]. Mam nadzieję, że dla moich rodziców byłam (jestem?) kimś więcej niż tylko dodatkiem.

Po przeczytaniu Kto to pani zrobił?, więcej wad nie stwierdzono.

Agata Passent pisze z humorem i ironią, wywołuje raz delikatny uśmiech, raz śmiechu wybuch. Nie obraża, nie wbija szpilek, nie krzyczy, nie każe, nie zabrania, nie wyzłośliwia się, nie udaje, że ma jedynie słuszną racje. Po prostu komentuje. Ocenia, ale oceny swojej nikomu nie narzuca. Obserwuje rzeczywistość, którą ubiera w zgrabne, iskrzące się humorem zdania. Z okładki patrzy z przymrużonym okiem, a ja z przymrużonym czytałam jej zbiór. Pisze ciekawie, dotyka wielu tematów bliskim nam na co dzień. O kawalerach co nie mieszkają w kawalerce, o ekologach, co wyłażą z własnej skóry widząc futro na cudzym grzbiecie, o ludziach żerujących na ludziach, dzieciństwie bez telewizora czy kompleksie czytelnika-ignoranta. 

Ze zbioru Kto to pani zrobił? wyłania się obraz kobiety nowoczesnej, niezależnej, zdystansowanej, z poczuciem humoru, która świetnie czuje się we własnej skórze, uwielbia sport i... krytykować mężczyzn. Panom dostaje się, oj dostaje. Zdominowali tematykę felietonów, więc mogą się pocieszyć tym, że najwyraźniej wciąż mają do odegrania na tym świecie jakąś rolę. Oberwali jednak ironią po uszach, a Agata Passent wyciągnęła na wierzch wszystkie ich wady i przywary. Zabawne to, choć z pewnością drażniące końcem szpileczki męskie ego. Sama do większości opisywanych przez felietonistkę przypadków, umiałabym dopisać choć jedno nazwisko. Nie mam jednak złudzeń, gdyby Agata była Agatonem, to i na kobietach nie zostawiłaby suchej nitki (choć żeby oddać autorce sprawiedliwość należy zaznaczyć, że nie idealizuje przedstawicielek swej płci, oj nie, o naszej płci felietonistka też ma coś do powiedzenia). 

Na szczęście nie jest jednak Agatonem, więc zamiast skupiać się na kobiecych fochach, słabościach, przypadłościach i przywarach, możemy przede wszystkim poczytać o płci przeciwnej: mężczyznach-marudach, pantoflarzach, wiecznych chłopcach, kiepskich ojcach, kryzysowych mężach. W felietonie wikt i opierunek pisze tak: Mężczyzna jest jedynym wydatkiem, z którego kobieta może zrezygnować, nie ryzykując choroby czy utraty pracy[3]. Auć.

Uwielbiam felietony. Spostrzegawczość ich autorów, często dość osobisty ton wypowiedzi, humor, ironię, celność uwag. Odnajduję w nich to, co zdarza mi się zaobserwować w domu, w pracy, na ulicy, wśród znajomych. Czasami także siebie, swoje wady i poglądy. Mam wtedy o czym myśleć. Zgodnie z tym, co napisano lub wręcz przeciwnie. 

Pełnoletnia felietonistka, Agata Passent, oddaje do rąk czytelników książkę, która pozwala się pośmiać z nas samych. Biorąc pod uwagę to, jak specyficzne, pełne wad i przywar z nas istoty, nie zabraknie jej tematów także i przez następne osiemnaście lat.

***

Książkę polecam

miłośnikom felietonów

ceniącym humor, błyskotliwość i spostrzegawczość

obserwatorom świata i ludzi

czytelnikom z dystansem do świata i siebie

***

[1] Agata Passent, Kto to pani zrobił?, Wyd. Wielka Litera, 2014, s. 5.

[2] Tamże, s. 279.

[3] Tamże, s. 67.

***

Zobacz też

Marcin Meller Między wariatami

Inga Iwasiów Blogotony

Justyna Sobolewska Książka o czytaniu

***