Neil Gordon "Reguła milczenia" Życie pełne tajemnic

Neil Gordon
Reguła milczenia
Wielka Litera
2014
496 stron

Moja najdroższa Izzy, 

wszyscy rodzice to źle rodzice. To chcę ci powiedzieć na samym wstępie. Wszyscy rodzice, to źli rodzice, a im szybciej to zrozumiesz, tym łatwiej będzie ci podjąć decyzję.

Bo czy mogłoby być inaczej? Wszystko, co wam wmawiamy od urodzenia, to gówno prawda. Mówimy wam, że rodzice się kochają, że istnieje różnica między złem i dobrem, i że wszystko zawsze dobrze się kończy. A potem dorastacie i okazuje się, że mamusia i tatuś nie mogą na siebie patrzeć, nikogo nie obchodzi, że bogaci to świnie, a biedni to dobrzy ludzie, wojna trawi prawie cały świat i właściwie wszystko kończy się całkowicie i ze szczętem źle[1].

Trudno jednoznacznie ocenić, ile w tym tekście gorzkiej prawdy, a ile wyrzutów sumienia. Można spojrzeć na to przez pryzmat własnych doświadczeń i zgodzić się z tym stwierdzeniem bądź nie. Jedno jest pewna: dziwny to początek maila do własnego dziecka. Czemu ma służyć to bicie się w pierś, przyznanie do własnych słabości, podkopanie rodzicielskiego autorytetu?

3 czerwca 2006 roku, Izzie otrzymała pierwszą wiadomość. Po niej następne. Od ojca, od jego znajomych. Jim Grant potrzebuje pomocy, a chcąc ją otrzymać, musi zdobyć zaufanie córki, opowiedzieć jej historię grupy ludzi, którzy w swej buntowniczej młodości dali się porwać ideom, które nie tylko sprawiały, że balansowali na granicy prawa, ale wręcz tę granicę przekraczali. Był to okres wojny w Wietnamie, w Stanach powstała ogromna opozycja przeciw działaniom militarnym na Półwyspie Indochińskim. Przeciwko wojnie opowiadali się najróżniejsi ludzie, od dziennikarzy z ogólnokrajowej telewizji, jak Walter Cronkite, po gwiazdy sportu. jak Muhammad Ali; od Martina Luthera Kinga po białych Amerykanów z klasy średniej. Amerykanie chcieli się odciąć od tej wojny[2]. 

W latach sześćdziesiątych powstała organizacja SDS skupiająca młodych ludzi mocno zaangażowanych w tę sprawę. Jednakże, paradoksalnie, im bardziej opozycja rosła w siłę, tym dziwniejsze zjawisko obserwowano. Wojna nie kurczyła się, lecz rosła. Kraj wysyłał nie coraz mniej żołnierzy, lecz coraz więcej. A rząd nie słuchał bardziej swoich obywateli, lecz bardziej ich szykanował[3]. 

Organizacja Weather Underground to wyłom w SDS. Zniecierpliwieni młodzi ludzie, którzy nie mogli pogodzić się z tym, że ich działania nie przynoszą skutku, postanowili działać na własna rękę. W kontekście tych działań pojawiły się takie sformułowania jak "terroryzm", "zamachy bombowe", a nawet "zdrada stanu". Sprawy wymknęły się spod kontroli, w wyniku czego, członkowie Weather Undergroud zmuszeni zostali do ukrywania się przed prawem. Co takiego wydarzyło się przed laty? Jakie tajemnice kryje życiorys Granta i jakie są jego powiązania z Weather Underground? Dlaczego tak bardzo potrzebuje pomocy córki, że angażuje kilka osób, by przybliżyć dziewczynie wydarzenia, o których nigdy nie mówiło się głośno?

Isabel dostaje kolejne maile, które stopniowo przybliżają dziewczynie niesamowitą historię, pełną tajemnic, emocji, kłamstw, zdrad, ale i przyjaźni czy miłości, młodzieńczych ideałów i niebezpieczeństw, dróg bez powrotu, poświęcenia, życia w strachu, ukryciu, rozpaczy, prób odcięcia się od tego, o czym nie da się zapomnieć, mimo upływu czasu. Nim damy się tak szybko zaskoczyć finałowi, czeka nas wiele godzin czytania. Bohaterowie nie należą bowiem do tych, którzy krótkimi zdaniami nakreślają sedno sprawy. Ich wywody będą pełne szczegółów, dlatego tak ważne jest, by śledzić je z uwagą. Kto planuje omijać opisy, ten szybko straci wątek. I będzie żałował.

Bob Dylan - Subterranean Homesick Blues

Życie Jimiego Granta, bohatera thrillera szpiegowskiego Reguła milczenia Neila Gordona, jest pełne tajemnic. Dobry prawnik, bogata żona ćpunka, teść senator i echo dawnych czasów, która rozbrzmiewa nieproszone, choć Grant dokonał wszelkich starań, by oddzielić ją od teraźniejszości grubym, dźwiękoszczelnym murem. Truistyczne powiedzenie o przeszłości, przed którą nie można uciec, sprawdza się w jego przypadku idealnie. Misternie budowana konstrukcja nowego życia, powoli się sypie. 

Reguła milczenia zaczyna się intrygująco, choć po pierwszej fali ekscytacji, zaczyna nieco nużyć. Mnogość faktów zdaje się przytłaczać, a szczegółowość relacji rozciąga ją na wiele stron i minut. W miarę rozwoju akcji, robi się jednak coraz bardziej interesująco. Ciekawość sięga apogeum, a kolejne poznawane szczegóły zaczynają tworzyć spójną, ogromnie intrygującą całość. Jeśli przygodę z Imieniem róży Umberto Eco lub pierwszym tomem Millenium Stiega Larssona macie już za sobą, wiecie mniej więcej, co mam na myśli, pisząc o nieco przydługim początku, po którym akcja się rozkręca, a napięcie trzyma już do końca. Dzieje się tu sporo, a niespieszna narracja zaostrza apetyt na finał. Nie brak zaskoczeń, zwrotów akcji i kolejnych niespodzianek, gdy okazuje się, że to nie tylko jeszcze nie koniec, ale na dodatek pod tym, co widoczne na pierwszy rzut oka, kryje się drugie dno. Albo i trzecie. 

Neil Gordon nadał swojej książce formę maili. Całą historię poznajemy z elektronicznych listów, które do Isabel wysyłają jej ojciec i kilka innych osób, w tym kochanka Granta i dziennikarz, przez którego cała afera rozpętała się po wielu latach od czasów, w których działała organizacja Weather Underground. Kolejne maile uzupełniają treść, pozwalają spojrzeć na wydarzenia z różnych perspektyw.

Niezwykle jestem ciekawa, jak prezentuje się tak bogata w szczegóły powieść po przeniesieniu na ekran przez Roberta Redforda. Z pewnością, nie było to łatwe wyzwanie.

Strach mogłem wykorzystać, ale rozpacz trzeba tłumić; strach może być użytym świadomie narzędziem, rozpacz musi pozostać tam, gdzie jej nie widać[4].

zwiastun filmu

***

Książkę polecam

miłośnikom thrillerów szpiegowskich

wielbicielom tajemnic z przeszłości

ciekawym, co może kryć się pod hasłem "burzliwy życiorys"

czytelnikom, którym nie przeszkadza szczegółowość opisów

poszukującym książek o zaskakującej fabule

mającym w planach film Roberta Redforda Reguła milczenia

***

[1] Neil Gordon, Reguła milczenia, przeł. Maciejka Mazan, Wyd. Wielka Litera, 2014, s. 9.

[2] Tamże, s. 74.

[3] Tamże. 

[4] Tamże, s. 216.