Anna Mieszkowska "Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej" "Miłość, tolerancja i pokora"

Anna Mieszkowska
Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej
Wyd. Marginesy
2014
336 stron

Tyle lat po wojnie. Odbudowano domy, ulice. Do zrujnowanych miast wróciło życie. A w sercach uratowanych dzieci wciąż jest rozpacz, żal, tęsknota. Wykształciły się, rozjechały po świecie, wiele osiągnęło wspaniałe sukcesy zawodowe, założyły własne rodziny. Dzisiaj są już dziadkami. A tak naprawdę do końca życia pozostaną "dziećmi", które szukają swojej przeszłości. Szukają i uciekają. Przed wspomnieniami, które z wiekiem stają się bardziej wyraziste. Dokuczają jak choroba. Choroba pamięci, na którą nie wynaleziono dotąd skutecznego lekarstwa. Czy ktoś ich zrozumie? Tylko oni sami. Bo nikt inny nie miał takich doświadczeń, które nie odchodzą wraz z upływem czasu[1].

Mieszkają w różnych częściach świata. We Francji, USA, Izraelu, Polsce. Mają rodziny. Dzieci, wnuki. Są profesorami, lekarzami, nauczycielami, artystami.

Dzieci Holocaustu. Mali bohaterowie uratowani z piekła getta. 

Często niechętnie mówią o wojnie. Bywa i tak, że najbliżsi nie mają pojęcia o ich prawdziwym pochodzeniu. Czasami oni sami wiedzą niewiele. Nie każdy ma szczęście znać swoje prawdziwe nazwisko. Wielu nie pamięta swoich rodziców, nie ma zdjęć, pamiątek, grobów, przy których można przystanąć z zadumą.

O wojnie nie zapomną, bo jak wymazać z pamięci tak niewyobrażalny koszmar?

Anna Mieszkowska
[źródło]

Ale żyją. Bez względu na to, jak bliscy byli śmierci - przeżyły. Dzieci Ireny Sendlerowej. Dzieci żydowskie przemycane w czasie II wojny światowej z getta, umieszczane w przybranych rodzinach, domach dziecka, domach zakonnych - wszędzie tam, gdzie miały szansę przetrwać. 

Irena Sendlerowa także nie lubiła wspominać wojny, zwłaszcza, gdy miała o niej rozmawiać z kimś kto nie widział tego, co widziała ona, nie doświadczył tego, czego ona doświadczyła. Świat w czasie drugiej wojny światowej był obojętny na los Żydów. Dorosłych i dzieci. (...) A dziś chcą, abym opowiadała o tym, co się działo za murem. Ponad sześćdziesiąt lat temu! Komu? Światu? A czy świat mi pomagał, jak szłam ulicą i płakałam z bezsilności? Gdzie wtedy byli ludzie?[2] Nie mnie oceniać, nie mnie komentować, ale to chyba zrozumiały żal?

Anna Mieszkowska, po dziesięciu latach, oddaje nowe, uzupełnione wydanie książki o Irenie Sendlerowej, polskiej działaczce społecznej, która w czasie II wojny światowej, według niektórych źródeł, uratowała ok. dwa i pół tysiąca żydowskich dzieci. Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej to zbiór faktów z życia bohaterki, zdjęć i artykułów prasowych, ale przede wszystkim przejmująca opowieść o wojennych losach, ratujących i uratowanych, tych, dla których wojna okazała się jednym z etapów życia i tych, których życie zakończyła. 

Autorka książki dopuściła do głosu nie tylko tytułową bohaterkę, ale także ludzi, którzy ją znali. Przeprowadziła wywiad z córką, Janiną Zgrzembską, umieściła wspomnienia ocalałych. Historia "Jolanty" (pseudonim konspiracyjny Sendlerowej) nie byłaby bowiem kompletna, bez opowieści o ludziach, którzy ją znali. Ta historia jest więc historią wielu osób, tych, którzy odegrali w niej epizodyczne role, ale i takich, bez których bohaterka nie dokonałaby tak wielkiego czynu. Sporo miejsca w swej książce Anna Mieszkowska poświęca m.in. opiekunom kół młodzieżowych, organizujących pomoc opiekuńczą, dających zebranej w niej młodzieży wsparcie, dbających o zaspokojenie potrzeb kulturalno-oświatowych, pogłębianiu świadomości politycznej czy pomocy w znalezieniu własnego miejsca w tej trudnej rzeczywistości, a także wielu innym, cichym bohaterom. 

W książce pada bowiem wiele nazwisk, znanych i stawianych na piedestał, ale i tych, o których słyszało niewielu. W każdych warunkach liczą się wszelkie możliwe gesty wsparcia, próby pomocy, umiejętność dodania otuchy i zorganizowania opieki na tymi, którzy jej potrzebują. W czasie wojny wszystko to liczy się jeszcze bardziej. 

Co mnie w trakcie lektury zaskoczyło najbardziej? To oto zdanie: Gdy pytano ją [Irenę Sendlerową], czy oddałaby swoje dziecko obcym, szczerze mówiła, że nie[3]. Ale czy można tę wypowiedź oceniać? Czy można się dziwić tym, którzy swe dzieci oddali w obce ręce, wierząc, że czeka je lepsze życie? Lub mieć za złe tym, którzy woleli zaryzykować śmierć pociech w murach getta, niż się z nimi rozstać i tkwić w niepewności, co do dalszych ich losów?

Anna Mieszkowska opisuje losy wojenne i powojenne "Jolanty", przynależność do Żegoty, aresztowanie, Pawiak, okres powstania warszawskiego, a także lata późniejsze, gdy wojna się skończyła, a Irena Sendlerowa wciąż starała się pomagać innym. Mieszkowska odpowiada także na pytanie, dlaczego tak późno zwrócono uwagę na postać działaczki, dlaczego tyle czasu minęło, nim doceniono jej wkład w ratowanie żydowskich dzieci. Choć pisze o Sendlerowej-bohaterce, nie zapomina także o Sendlerowej jako zwykłym człowieku, który jak każdy posiada i wady. Oddana pracy społecznej kobieta, nie odnalazła się w żadnym z małżeństw, a i matką nie była idealną, często stawiając potrzeby obcych ponad wszystko inne. 

Publikacja zawiera wiele zdjęć, artykułów i dokumentów. Bogata dokumentacja to bez wątpienia duży plus książki Anny Mieszkowskiej, choć artykuły niestety nie zawsze są czytelne. Drobne literki na ciemnym tle znacząco utrudniają lekturę niektórych tekstów, a dla osób o słabszym wzroku ich przeczytanie może okazać się niełatwe. Wczytać się w nie jednak warto, podobnie jak i w całą książkę, pełną wspomnień, czynów dużych i małych, ludzi zwyczajnych, choć wielkich. 

Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej to bohaterstwo, ale i strach, sukcesy, ale i przegrane. To przede wszystkim świadectwo siły i niezłomności. Portret kobiety, która ryzykowała życiem, by ratować życia innych.

Irena Sendlerowa, od lat nazywana matką dzieci Holocaustu, zmarła 12 maja 2008 roku w Warszawie[4] w wieku 98 lat. Całym długim, niełatwym życiem udowodniła światu, że można być dobrym nawet wtedy, gdy dookoła są zło nienawiść i śmierć. Cierpiała, wiedząc, że świat nie wyciągnął należytych wniosków z okrucieństw drugiej wojny. Że nadal na całym świecie mnóstwo jest przemocy, nietolerancji i cierpienia[5].

Tak wiele moglibyśmy się dzięki niej nauczyć, tak wiele zrozumieć.

dyplom z 1990 roku potwierdzający przyznanie Irenie Sendlerowej honorowego obywatelstwa Izraela

zwiastun filmu Dzieci Ireny Sendlerowej

***

Książkę polecam

miłośnikom biografii

zainteresowanych tematyką II wojny światowej

poszukującym książek o niebanalnych postaciach

ciekawym jaka jest prawdziwa historia Ireny Sendlerowej

***

[1] Anna Mieszkowska, Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej, Wyd. Marginesy, 2014, s. 175.

[2] Tamże, s. 8.

[3] Tamże, s. 228.
[4] Tamże, s. 11.
[5] Tamże, s.10.

***

Tu też zajrzyj

strona Anny Mieszkowskiej

***

egzemplarz recenzencki