Matthew Quick "Niezbędnik obserwatorów gwiazd" Kruchość

Matthew Quick
Niezbędnik obserwatorów gwiazd
Wyd. Otwarte
2013
320 stron

Nasz dzisiejszy bohater jest ogromnie małomówny, a jednak zdecydował się opowiedzieć swoją historię, nie szczędząc słów, nie wypierając jej z emocji. To najwyraźniej jedna z tych opowieści, których nie można zbyt długo w sobie dusić. Zwłaszcza, gdy choć pełne zła, mieszczą sporo ciepłych uczuć i iskierkę nadziei, a tymi przecież zawsze warto się dzielić.

Nastoletni Finley, bohater powieści Niezbędnik obserwatorów gwiazd Matthew Quicka, mieszka w Bellmont, o którym można powiedzieć wiele, ale na pewno nie to, że jest tu bezpiecznie. W zależności od tego, w jaką dzielnicę się zapuścisz, trafisz do strefy opanowane przez czarną mafię lub irlandzki gang. Tak czy inaczej, miło było cię poznać.

Trudno się dziwić, że marzeniem chłopca jest zmiana miejsca zamieszkania. Jak wielu młodych ludzi, tak i on pragnie wyrwać się gdzieś, gdzie perspektywy są lepsze, szczęście nieco częściej istnieje w przyrodzie, a wędrują po ulicach nie trzeba mieć stale oczu wokół głowy. Motywacja Finleya ma jednak o wiele mocniejsze podstawy i kryje się za nią historia, jakiej nikt nie chciałby mieć w życiorysie.

Nie wiadomo jakie tragiczne doświadczenia ma za sobą Finley. On sam szybko nam tego nie zdradzi. Chłopiec mieszka z beznogim dziadkiem wymagającym stałej opieki i pracującym na nocną zmianę ojcem. O matce nie wspomina zbyt często. Okoliczności jej śmierci stanowią w rodzinie temat tabu i możemy się jedynie domyślać, że kryją w sobie dramat.

Życie Finleya to koszykówka. (Gdy gram w kosza, wszystko inne odchodzi w niepamięć[1]). Choć nie jest najlepszy na boisku, to sportowa pasja jest tym, czego w jego życiu zabraknąć nie może. Jest jedną z głównych składowych szczęścia nastolatka. Drugą z nich są spotkania z Erin, zapaloną koszykarką, którą Biały Królik (znienawidzona, szkolna ksywka Finleya) uwielbia całować siedząc na dachu rodzinnego domu. Przesiadują tam bardzo często. Czasami rozmawiają, innym razem po prostu leżą patrząc w niebo i obserwując gwiazdy. O opuszczeniu Bellmont oboje marzą równie silnie.

Niezbędnik obserwatorów gwiazd pisany jest prostym, nieco naiwnym językiem, na dodatek w pierwszej osobie. Ta stylizacja pozwala na lepsze zrozumienie młodego narratora, chłopca wrażliwego, który w swoim nie tak długim życiu zdołał poznać prawdziwe zło, doznać rozczarowań, ale także zrozumieć czym jest miłość i przyjaźń. W rutynę opartą o szkołę, treningi i spotkania z dziewczyną, wkrada się jednak pewna postać. Zagadkowa, niebanalna, traumę skrywająca pod maską dziwaka. Finley staje się opiekunem chłopca, zdawałoby się jeszcze bardziej zagubionego i doświadczonego przez życie.

Matthew Quick
[źródło]

Powieść Matthew Quicka skierowana jest przede wszystkim do nastoletnich czytelników, którzy wśród bohaterów znajdą swoich kumpli ze szkoły i bez trudu zrozumieją ich rozterki. Amerykanin kreśli sylwetki postaci w taki sposób, że łatwo je sobie wyobrazić w barwnym tłumie kotłującym się na każdym szkolnym placu. Są one wiarygodne, wzbudzają emocje, mają złożone charaktery i niebanalne życiorysy. Styl w jakim Finley opowiada historię swoją oraz bliskich mu osób sprawia, że mocno zapada ona w pamięć. Pierwszoosobowa narracja okazała się dobrym pomysłem. Biały Królik staje się postacią bliską czytelnikowi, jego emocje się udzielają, a on sam wzbudza ciepłe, opiekuńcze uczucia. Mimo iż pod wpływem trudnych doświadczeń przedwcześnie dojrzał psychicznie, sposób, w jaki opisuje rzeczywistość zdradza jego nastoletni wiek. 

Niezbędnik obserwatorów gwiazd to wzruszająca powieść, którą napisały emocje. Szczere, prawdziwe, niemal namacalne. Quick po raz kolejny tworzy opowieść o bohaterach doświadczonych przez życie, którzy drogę do szczęścia wytyczać będą w nietuzinkowy sposób. Nie brak tu dziwacznych zachowań, specyficznych sposobów radzenia sobie z dramatami. Podobnie jak w Poradniku pozytywnego myślenia (nie czytałam, opieram się teraz na fabule znanej mi z filmu), jego bohaterowie podejmując wysiłek fizyczny, starają się oderwać od trawiących ich myśli i wspomnień. Dla Finleya i Erin, koszykówka staje się też szansą na ucieczkę z Bellmont. Dziewczyna ma szansę na stypendium sportowe i naukę na uczelni w innym mieście, a to zdaje się doskonałą sposobnością do opuszczenia miasta. To, że będzie jej towarzyszył Finley, nie ulega wątpliwości.

Po prostu chcemy się stąd wyrwać - razem - i koszykarska kariera Erin może się okazać naszą szansą. Cały czas rozmawiamy o tym, jak wyjedziemy z Bellmont, zostawiając za sobą historie naszych rodzin i będziemy wolni. Znamy wiele osób, które zostając tu, popełniły błąd, jak brat Erin Rod i mój dziadek[2].

Choć to powieść z półki literatury młodzieżowej, nie powinna zawieść także i dorosłych czytelników. Zbudowana na kontrastach charakterów, zachowań, poziomów wrażliwości, staje się przyjemną w odbiorze, poruszającą lekcją przyjaźni, lojalności i poświęcenia.

***

Książkę polecam

czytelnikom nastoletnim, ale i starsi nie powinni być zawiedzeni

miłośnikom historii opowiadanych przez dzieci

wielbicielom poruszających opowieści o przyjaźni

ciekawym jakie traumatyczne przeżycia ma za sobą Finley

***

[1] Matthew Quick, Niezbędnik obserwatorów gwiazd, przeł. Joanna Dziubińska, Wyd. Otwarte, 2013, s. 93.

[2] Tamże, s. 23.