Mandarynki krwią spływające

W estońskim domu, po dwóch stronach stołu, siedzą dwaj zaciekli wrogowie. Gruzin i Czeczen to mierzą się wzrokiem w milczeniu, to grożą sobie nawzajem, to znów próbują ośmieszyć przeciwnika. Pomiędzy nimi Estończyk, człowiek starszy, bardziej doświadczony, który w ludziach widzi ludzi, nie zaś narodowość.

Jest rok 1992, Abchazja walczy o odłączenie się od Gruzji. Separatystów wspierają Rosjanie i najemnicy z Czeczenii. W wiosce, w której mieszka nasz główny bohater, poza nim przebywa tylko jeden człowiek. Dwaj Estończycy są ostatnimi, którzy nie wrócili do ojczyzny. Żyją skromnie. Ivo jest stolarzem, Margus właścicielem plantacji mandarynek. Nie chcą wyjeżdżać, mimo iż cudza wojna coraz bardziej daje im się we znaki.

Tego dnia, w pobliżu miejsca zamieszkania Estończyków, dochodzi do krwawej strzelaniny. Przeżyć udało się dwóm żołnierzom i traf chciał, że jedne z nich to Gruzin, drugi - Czeczen. Rannymi opiekuje się Ivo i to właśnie oni, odzyskawszy nieco siły, siedzą przy wspomnianym stole. Złożywszy obietnicę swemu gospodarzowi, nie mogą zabić przeciwnika tak długo, jak długo przebywają pod dachem Estończyka. Czy to wystarczy, by nie polała się krew?

Gruzińsko-estoński dramat wojenny Mandarynki (reż. Zaza Urushadze) to film ukazujący absurd wojny. Tu wróg wyciąga rękę do ciebie w momencie, gdy twemu życiu zagrażają twoi sprzymierzeńcy. Granice oni i nasi szybko się zacierają. Ocenianie człowieka przez pryzmat grupy, do której przynależy, może okazać się błędne. Rozumie to doskonale człowiek, który zakopuje ciało Gruzina obok grobu bliskiej osoby, której to właśnie Gruzini odebrali życie. Bo czy można karać kogoś za winy innych, tylko dlatego, że łączy ich narodowość?

Piękna jesień w Abchazji spływa krwią. Nienawiść zżera ludzi, którzy mają wobec siebie etniczne zarzuty i kurczowo trzymają się roszczeniowej postawy - chcą ziemi dla siebie. Tymczasem na "ziemi niczyjej", dwóch wrogów uczy się wobec siebie szacunku, tolerancji, poszanowania inności, akceptacji. Te poruszające lekcje człowieczeństwa na długo zostają w pamięci.

Szczerze mówiąc, choć zabrzmi to niepatriotycznie (a dla tych, którzy widzą w polskim kandydacie do Oscara film antypolski - wręcz przeciwnie) Mandarynki poruszyły mnie bardziej niż Ida. Powtarza się więc sytuacja sprzed dwóch lat, kiedy to zamiast zmartwić się przegraną W ciemności, ucieszyłam się z wygranej irańskiego Rozstania. Obydwa filmy nominowane są do Złotych Globów i obydwa znalazły się na krótkiej liście oscarowej w kategorii film anglojęzyczny. Sercem jestem przy filmie Urushadze.