Fran Sandham "Samotna wędrówka przez Afrykę" Księgarz w Afryce

Fran Sandham
Samotna wędrówka przez Afrykę
Wyd. Świat Książki
2011
320 stron

Wojciech Cejrowski pytany o to, co zrobić, żeby pojechać na daleką wyprawę odpowiada "Sprzedaj lodówkę i jedź!", po czym dodaje, że różnica między ludźmi, którzy realizują swoje marzenia, a całą resztą świata nie polega na zasobności portfela. Chodzi o tom, że jedni przez całe życie czytają o dalekich lądach i śnią o przygodach, a inni pewnego dnia podnoszą wzrok znad książki, wstają z fotela i ruszają na spotkanie swoich marzeń[1]. Fran Sandham, autor Samotnej wędrówki przez Afrykę na pomysł pieszego przejścia przez Afrykę wpadł podczas suto zakrapianego Sylwestra. Następnego dnia, pomimo kaca, o swoim pomyśle nie zapomniał. Problem w tym, że nie miał ani oszczędności, ani niczego do sprzedania. Najwyraźniej nawet znajdująca się w wynajmowanym mieszkaniu lodówka, nie należała do niego. I jak w takiej sytuacji wcielić pomysł w życie?



Łatwo nie było. Pensja w księgarni wystarczała jedynie na potrzeby świętego ascety, a co dopiero mówić o wyprawie do Afryki. Musiałem więc pożegnać się z papierosami, alkoholem, czekoladowymi herbatnikami, przyzwoitą kawą, książkami oraz innymi rzeczami, dla których warto żyć. Płaciłem wysoki czynsz i wydawałem fortunę na ogrzanie zimą pełnego przeciągów mieszkania[2]. I choć brytyjski księgarz bez wątpienia zarabia więcej, niż jego kolega po fachu mieszkający w Polsce, dla Sandhama rozpoczął się czas oszczędzania właściwie na wszystkim. Jednak pragnienie zrealizowania marzenia było silniejsze, niż potrzeba wygodnego życia. Przez cały ten okres odmawiania sobie wszystkiego, żywienia się grzankami, owsianką i surowymi marchewkami, chodzenia w kurtce w mieszkaniu i pokonywania setek kilometrów piechotą, by zaoszczędzić na biletach autobusowych, pomysł pieszej wędrówki przez Afrykę nie stracił nic ze swojej atrakcyjności[3].

W końcu Fran Sandham osiąga swój cel i ląduje w Windhoek, stolicy Namibii. Stamtąd zamierza dotrzeć na Wybrzeże Szkieletowe, skąd planuje rozpocząć swoją pieszą wędrówkę. Plan ma ambitny. Przejście na własnych nogach odcinka łączącego leżącą nad Oceanem Atlantyckim Namibię z położoną nad akwenem Oceanu Indyjskiego Tanzanią jest sporym wyzwaniem nawet dla zdrowego człowieka, a nasz bohater po kontuzji kolana, nigdy nie odzyskał pełnej sprawności w nodze. Oczywiście nie obędzie się też bez dodatkowych atrakcji, a to plecak zbyt ciężki, to znów plastrów zabraknie, a tworzące się na nogach pęcherze staną się koszmarem tej wyprawy. Głód, ból, pragnienie i zmęczenie będą wytrwale towarzyszyć naszemu bohaterowi, a niektóre pomysły, które mają eskapadę ułatwić, okażą się przysporzyć jeszcze więcej problemów. Ot, choćby kupno osła, który miał ponieść ciężki bagaż. Cóż... Powiedzenie "uparty jak osioł" nie wzięło się znikąd.

Fran Sandham w swej książce dzieli się głównie własnymi przeżyciami z wyprawy. Z dużym poczuciem humoru opisuje swoje przygotowania, porażki i sukcesy. To sprawia, że lekturę czyta się szybko i z uśmiechem na twarzy. Do tej pory na wspomnienie niektórych scen, zaczynam szczerzyć zęby z radości. Sporo tekstu autor poświęca na opisywanie ludzi, których po drodze spotykał. Barwnych postaci na trasie wędrówki nie brakowało. Stały się one źródłem wielu przytaczanych przez niego opowiastek. Niewiele jest natomiast w książce opisów lokalnych zwyczajów, wierzeń czy zwykłej codzienności mieszkańców, czyli tego do czego przyzwyczaiły nas książki podróżnicze. Zamiast opisywać zastaną teraźniejszość, Sandham przeplata swoją opowieść z anegdotami dotyczącymi wypraw wielkich podróżników z przeszłości. Do Afryki sprowadziła mnie fascynacja wielkimi odkrywcami[4] - pisze. Możemy więc poczytać o kłopotach Davida Livingstona z niesfornym wołem o imieniu Sindbad, o Mary Kingsley, która Afrykę przemierzała w wiktoriańskich sukniach, zgodnie z zasadą, że nie powinno się podróżować w stroju, w którym wstydziłoby się pokazać w domu, o Ewarcie Groganie, który przebył odległość z Kapsztadu do Kairu, by udowodnić przyszłemu teściowi, że zasługuje na rękę jego córki czy trudnej drodze do sławy Henry'ego Stanleya. Tak jak Ryszard Kapuściński w swych Podróżach z Herodotem sięga do Dziejów tego starożytnego historyka czy Tony Horwitz w Błękitnych przestrzeniach do dzienników kapitana Jamesa Cooka, tak Fran Sandham nawiązuje do zapisków z podróży wielkich odkrywców, głównie Livingstona.

Samotna wyprawa wiąże się z wieloma niebezpieczeństwami. Autor obawia się wrogo nastawionych ludzi, dzikich zwierząt, sen z powiek spędzają mu bolesne pęcherze, nieznośny upał za dnia oraz zimne noce. Do swojego strachu podchodzi jednak z właściwym sobie poczuciem humoru. Statystycznie rzecz biorąc, szanse na to, że zostanie się zjedzonym przez lwa, są małe. Ktoś jednak musi od czasu do czasu zostać zjedzony, by można było sporządzić taką statystykę[5]. Czasami Sandham sypia w hostelach, częściej w namiocie rozbijanym w niedozwolonych miejscach. Dokuczają mu owady, męczy głód i pragnienie. Cena za spełnienie marzeń wydaje się czasami zbyt wysoka, a jednak podróżnik uparcie idzie do przodu udowadniając, że nawet z trudnych sytuacji można znaleźć wyjście. Wyprawa w pojedynkę zdaje się mu bardzo odpowiadać. Zupełnie inaczej podróżowało małżeństwo Poussin. W dwuczęściowym cyklu Afryka Trek opisują swoją pieszą wędrówkę od Przylądka Dobrej Nadziei w Afryce do Jeziora Tyberiadzkiego w Izraelu. Tę trójkę łączy wiele, przede wszystkim upór w dążeniu do celu, walka o spełnienie marzeń, chęć przeżycia przygody oraz... niechęć do korzystania z jakichkolwiek środków lokomocji. Jak na piechotę, to na piechotę. Nie ma co im proponować podwiezienia choćby o kilka kilometrów.

Samotna wędrówka przez Afrykę zawiera tylko jedną wkładkę z kolorowymi, niewielkimi fotografiami. Dużym plusem jest za to załączenie mapki, która pozwala prześledzić trasę wędrówki księgarza-podróżnika. Książkę polecam wszystkim wielbicielom dalekich wypraw oraz tym, którym brak odwagi, by samemu na taką eskapadę wyruszyć.

***

[1] Wojciech Cejrowski, Gringo wśród dzikich plemion, wyd. Poznaj Świat, 2006, s. 250.

[2] Fran Sandham, Samotna wędrówka przez Afrykę, przeł. Małgorzata Żbikowska, wyd. Świat Książki, 2011, s. 13.
[3] Tamże.

[4]Tamże, s. 11.

[5]Tamże, s. 132.