M. J. Arlidge "Ene, due, śmierć" Zabijesz czy dasz się zabić?

M. J. Arlidge
Ene, due, śmierć
Wyd. Czwarta Strona
2015
438 stron

Premiera: 4 marca

Budzisz się. Rozglądasz niepewnie. Gdzie jestem? To pytanie echem odbija się od pustych, obcych ścian. Szukasz wyjścia. Bezskutecznie. Nie potrzebujesz zbyt dużo czasu, by zrozumieć, że znajdujesz się w trudnym położeniu. Stąd nie ma wyjścia.

Jest z tobą ktoś jeszcze. Może mąż, może narzeczona, brat, przyjaciółka albo dziecko. Prawdopodobnie ktoś bliski. Ktoś na kim ci zależy. Razem na pewno jakoś sobie poradzicie. Będziecie dla siebie wsparciem. Twój wróg ma jednak dla ciebie małą niespodziankę. Obawiasz się jej? Czujesz jak cierpnie ci skóra, a ciałem targają dreszcze niepokoju? Masz powód, by się bać, nie wiesz jeszcze tylko jak bardzo...

Wtedy dzwoni telefon. Słuchasz, a oczy robią ci się coraz większe. Strach rozpycha powieki, spojrzenie wędruje w stronę pozostawionego w pomieszczeniu pistoletu. Jest w nim tylko jedna kula. Już wiesz, na czym polega gra? By przeżyć, musisz zabić. Tylko jedna osoba wyjdzie stąd żywa. Ta, która będzie na tyle zdeterminowana, by odebrać życie towarzyszowi niedoli. 

Czy wiesz, na co cię stać?

Czy wiesz, o czym w tej chwili myśli osoba obok ciebie, która zadała sobie to samo pytanie?

W świecie literatury spod znaku zbrodni i śledztw, pojawiło się nowe, ogromnie obiecujące nazwisko. Związany przez piętnaście lat z telewizją Brytyjczyk M. J. Arlidge ma na swoim koncie m.in. seriale kryminalne, a w ubiegłym roku zadebiutował powieściowym thrillerem Eeny Meeny. Jeszcze tego samego roku na półkach w księgarni pojawiła się kolejna jego książka Pop Goes The Weasel, a po niej w lutym tego roku The Doll's House i na tym nie koniec, bo tegoroczny plan wydawniczy jesienią przewiduje publikację kolejnego tomu Liar Liar. Już sam ten fakt pokazuje, że nie jest to autor, którego może zignorować fan gatunku. Całe szczęście, że i polski czytelnik będzie miał szansę zapoznać się z jego twórczością. Ene, due, śmierć to pierwszy tom cyklu o detektyw Helen Grace, pracownicy policji o twardym charakterze i życiorysie pełnym niespodzianek. 

Southampton stało się miastem niebezpiecznym, w którym każdy może stać się ofiarą zabójczej gry. Ktoś porywa pary ludzi i zamyka ich w pomieszczeniach, z których nie mają szans uciec o własnych siłach. Porywacz wykonuje do swych ofiar jeden telefon. Informuje w nim o regułach gry. Z więzienia może wyjść tylko jedna osoba, ta, która zdecyduje się zabić swojego towarzysza. Z telefonu nie można wykonać żadnego połączenia, broń załadowana jest jedną kulą, krzyki i próby znalezienia wyjścia nie przynoszą pozytywnych rezultatów, głód i chłód z dnia na dzień coraz bardziej doskwierają uwięzionym, z kąta dochodzi coraz mocniejszy smród ekskrementów.

Para zakochanych, kumple z pracy, matka i córka... Czy któreś z nich sięgnie po broń? Czy zdecyduje się zabić, by samemu przeżyć? Jak długo człowiek może wytrzymać w takich warunkach, nim coś w nim pęknie i zdecyduje się na krok, którego normalnie nie brałby pod uwagę?

Reakcje ludzi w sytuacjach ekstremalnych, to temat ogromnie interesujący i zawsze aktualny. Przytaczana po wielokroć w podobnych kontekstach myśl Noblistki Wisławy Szymborskiej Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono, pasuje także i do historii opisanej przez M. J. Arlidge. Autor wciąga swoich czytelników w niebezpieczną grę, a ten, chcąc nie chcąc, zaczyna zastanawiać się nad tym, jak on sam postąpiłby w analogicznym położeniu. Tylko, czy teoretyzowanie ma tutaj sens? Czy jesteśmy w stanie przewidzieć swoje reakcje?

Kolejnym ciekawym zagadnieniem jest to, czy w tej grze faktycznie ktokolwiek z uwięzionych może wygrać, czy też jedynym zwycięzcą jest świr, który ustalił zasady? By przeżyć, trzeba zabić, a czy można mówić o zwycięstwie, gdy sumienie obciąża się tak ogromną zbrodnią? M. J. Arlidge pokazał jak różnie ludzie reagują na tak ekstremalne zadanie, jak jednym z łatwością, innym z trudem przychodzi podjęcie takiej czy innej decyzji i w jaki sposób radzą sobie, gdy teoretycznie jest już po wszystkim. Unika przy tym złożonych, szczegółowych opisów. Nakreśla sytuacje, robi zbliżenia na paznokcie zdarte do krwi, próbę upolowania szczura, czy pozwala wysłuchać głosów tych, którzy targani wątpliwościami analizują swoje szanse i położenie, ale jednocześnie oszczędza czytelnikom takiej dawki makabry, jaką na pewno znaleźliby w tej historii, gdyby opowiadał ją Jack Ketchum czy Maxime Chattam. 

By fabuła nabrała odpowiedniego dynamizmu, M. J. Alridge stosuje tę samą metodę, z której z powodzeniem korzystają m.in. Dan Brown, Chris Carter czy James Patterson. Krótkie rozdziały sprawdzają się doskonale, zwłaszcza, że autor stara się pokazać tę historię z różnych punktów widzenia (choć jedynie na początku książki stosuje narrację pierwszoosobową, później jakby zapominając o tym zabiegu). Dzięki temu wiemy więcej niż główna bohaterka, Helen Grace. Towarzyszymy także pozostałym śledczym, ofiarom porywacza, a czasami nawet i jemu samemu. A właściwie jej, bo kolejne osoby zamieszane w tę historię twierdzą, że za makabryczną rozgrywką stoi... kobieta.

W Ene, due, śmierć autor skupia się nie tylko na śledztwie, ale i przybliża sylwetki swych bohaterów, uchylając nieco tajemnic z ich życie prywatnego. To, co zdarza się robić Helen w wolnym czasie sugeruje, że jej przeszłość może być mroczniejsza niż mogłoby się wydawać. Mimo ciekawego psychologicznie tematu, odrobinę zabrakło mi głębszej analizy bohaterów, ich rozterek i wątpliwości. Wszystko to zostało oddane ciekawie, ale nieco pobieżnie. Autor bardziej postawił na dynamikę akcji i rozgrywkę pomiędzy przestępcą a policją, niż dylematy moralne porwanych postaci. W tekst wkradła się też nieścisłość, obgryzione do krwi[1] paznokcie jednej z uwięzionych bohaterek (efekt uboczny niemal dwutygodniowego tkwienia na dnie pustego basenu olimpijskiego i prób wdrapania się po jego ścianach oraz picia własnej krwi), po jej uwolnieniu są nagle długie i brudne[2].

Nie zmienia to faktu, że thriller należy do tych, które wciągają, elektryzują, poruszają emocjonalnie i serwują kawał niezłej prozy, którą połyka się z wypiekami na twarzy. Poczucie niebezpieczeństwa nie znika ani na moment. Nie wiadomo kim jest kobieta, która wymyśliła tę okrutną grę, jakie są jej motywy i w jaki sposób wybiera swoje ofiary.

Dlaczego to robiła? Zmuszała swoje ofiary do grania w tę piekielną wyliczanką, wiedząc ponad wszelką wątpliwość, że morderca będzie cierpieć bardziej niż zamordowany[3].

Ene, due, rabe porywa, wciąga do gry, każe szukać odpowiedzi na pytania o ludzką naturę, o nas samych postawionych po ścianą, w pomieszczeniu bez wyjścia. Każe szukać odpowiedzi, których prawdziwości nie chcielibyśmy weryfikować osobiście. 

Jeśli jesteście miłośnikami thrillerów, przeczytajcie koniecznie! Jeśli nie, ta książka może zmienić wasze zdanie.

zwiastun książki Ene, due, śmierć

***

Książkę polecam

miłośnikom dynamicznych thrillerów

wielbicielom psychologicznych rozgrywek między przestępcą a stróżami prawa

poszukującym książek trzymających w napięciu

chcącym wziąć udział w grze na śmierć i życie

***

[1] M. J. Arlidge, Ene, due, śmierć, przeł. Agnieszka Brodzik, Wyd. Czwarta Strona, 2015, s. 11.

[2] Tamże, s. 24.

[3] Tamże, s. 151.

***

egzemplarz recenzencki