Lydia Netzer "W blasku gwiazd" Inni

Lydia Netzer
W blasku gwiazd
Wyd. Black Publishing
2015
344 strony

Inność rodzi strach. Frustrację. Agresję. Złość. Smutek. Niechęć. Niepewność. Całą paletę emocji, zwykle negatywnych. Mowa tu oczywiście o inności narzuconej, niezależnej od nas samych, nie zaś potrzebę wyróżniania się z tłumu czy to zachowaniem, ubiorem, czy też w jakikolwiek inny sposób.

Sunny, bohaterka debiutanckiej powieści Lydii Netzer W blasku gwiazd jest piękną kobietą. Ma kochającą rodzinę (męża pracującego w NASA i kilkuletniego synka), dom na przedmieściu, właśnie jest w kolejnej ciąży, a jej życie jest raczej uporządkowane. Takie można odnieść wrażenie, gdy spojrzeć na to wszystko z boku.

W chwili, gdy poznajemy Sunny nieco bliżej, okazuje się, że jej życie nie jest tak idealne. Maxon, mąż Sunny i wybitny naukowiec, lada moment ma wylecieć w kosmos, by wypełnić niezwykle ważne zadanie. Kolonizacja Księżyca jest wizją nie taką odległa i choć bez wątpienia wspaniale będzie móc się pochwalić znajomym, że to właśnie Maxon odegrał kluczową rolę w jej zapoczątkowaniu, to jednak trudno podejść do całej sytuacji bez obaw, wszak lot w kosmos to coś więcej niż codzienna wyprawa do pracy. Kolejnym problemem bohaterki W blasku gwiazd jest umierająca matka, którą jedynie szpitalna aparatura podtrzymuje przy życiu. Ale i na tym nie kończą się trudności. Czteroletni Bubber choć jest uroczym chłopcem, cierpi na Zespół Aspergera. Podobnie jak jego ojciec, ma swój świat, który nie zawsze i nie każdemu udaje się zrozumieć.

Czarę goryczy przelał wypadek, do którego doszło dzień po wylocie Maxona w przestrzeń kosmiczną. Czarny land rover uderzył w samochód prowadzony przez Sunny. Na szczęście ani jej, ani dzieciom nic się nie stało. Fizycznie, cała trójka wyszła z tej niebezpiecznej sytuacji bez szwanku. Z psychiką już nieco gorzej. Pozornie błahe wydarzenie sprawiło, że kobieta zwyczajnie się rozsypała.

W wypadku, do którego doszło właśnie w tamtej chwili, w tamtym miejscu i w tamtych okolicznościach, było coś brutalnie osobliwego, wyjątkowego. Miała wrażenie, że jej serce nagle przestało bić.

(...)

Po zderzeniu oba samochody nadal się poruszały, teraz już wolniej i w przeciwnych kierunkach. Odwróciły się wektory. Poduszki powietrzne syczały. Młode drzewko zostało przygięte do ziemi. I nagle, w tym przerażającym momencie, perfekcyjna blond peruka spadła Sunny z głowy, wyleciała przez okno i wylądowała na ulicy w kałuży pełnej liści. Pod peruką Sunny nie było niczego, z wyjątkiem łysiny[1].

Tak, to jest ten dramatyczny moment, zwrot akcji, przełom, katalizator zmian, kropla przepełniająca czarę, kichnięcie ruszające lawinę, pchnięcie pierwszej kostki domina, która upadając przewraca kolejne, i kolejne, i kolejne. Peruka w kałuży. Łysa czaszka. Wstydliwy sekret. Inność.

Przyszła na świat w określonym momencie, a w innym momencie miała też umrzeć. To, co działo się między tymi dwoma punktami, było długim epizodem bez włosów[2]. Sunny urodziła się łysa i tę swoją odmienność akceptowała przez lata. Peruką zasłoniła ją dopiero tuż przed przeprowadzką na przedmieścia. Nagłe odkrycie wstydliwego sekretu totalnie ją załamała. Jakby z całą mocą dotarło do niej, że ta jej inność sprawia, że ona i jej rodzina, nigdy nie wtopią się idealnie w tło, że nie ukryje łysej czaszki, tak jak nie ukryje choroby męża i syna. Że ona zawsze będzie tą bezwłosą, syn wciąż będzie awanturował się o to konkretne niebieskie krzesełko w morzu innych niebieskich krzeseł, a mężowi nadal trzeba będzie tłumaczyć, jak okazywać ludziom emocje, których okazywać nie potrafi.

Być może tak właśnie jest, że w trudnej sytuacji pozorny drobiazg staje się punktem zapalnym, tym, co podcina skrzydła i odbiera wiarę. Problem w tym, że trudno wczuć się w sytuację bohaterki, trudno tak naprawdę ją zrozumieć. Być może trudność ta związana jest z nadmiarem nieszczęść, rak matki, Asperger męskiej części rodziny, coraz mniej chciana ciąża, bezwłosa czaszka, niepokój o znajdującego się w niebezpieczeństwie męża, przytłaczające poczucie inności, obawa przed społecznym wykluczeniem, poczucie samotności, niezrozumienia... Pozytywy kryją się dość sprytnie. Brakuje tu światełka w tunelu. Wydaje mi się, że Lydia Netzer chcąc podkreślić inność swoich bohaterów oraz uwypuklić trudności, z jakimi muszą się borykać, nieco przesadziła, odrealniając całą historię i utrudniając czytelnikom utożsamianie się z postaciami z powieści. Wymienione wcześniej nieszczęścia, NASA, kosmos, birmańskie historie, smutna tajemnica jednego z sąsiadów... Sporo tego jak na dość niewielką objętościowo powieść. Zaskakujące jest przy tym to, że wśród tylu nieszczęść, to nie bliska śmierć matki czy groźba, że mąż nie wróci z misji są tymi najbardziej dręczącymi Sunny, a jej bolączki związane z wyglądem. 

Jakby tego było mało, autorka spisała całość językiem odwracającym uwagę od treści, pięknym, ale nieco przesadnie poetyckim, zbyt szczegółowym w opisach, miejscami męczącym. Lektury nie ułatwia także mieszanie teraźniejszości i przeszłości. Zbyt dużo się tu dzieje, zbyt wiele środków wykorzystała autorka, by opowiedzieć tę historię i przez to stała się ona słabo czytelna, choć zarazem zabieg ten zwiększa pole popisu dla czytelników, którzy szukają wyzwań, a nie łatwych treści, pytań i odpowiedzi.

Wspaniale się autorce udała opowieść o początkach znajomości Sunny i Maxona, opis tych chwil, w których ona uczy go życia wśród ludzi, okazywania emocji, dostosowywania mimiki twarzy do tematu rozmów czy oczekiwań rozmówcy. Ta część jest ogromnie poruszająca, subtelna, tak krucha, że poszczególne kadry obserwuje się ze wstrzymanym oddechem. Niektóre sceny wywołują uśmiech. Choćby dla tych fragmentów warto tę powieść przeczytać.

To, co powinno być jednym z głównych atutów powieści W blasku gwiazd, nieco zawiodło. Oryginalność fabuły jest niezaprzeczalna, ale zdaje się zbyt wydumana i przesadzona. Jest to jedna z tych powieści, które trudno polecać lub odradzać, bo każdy inaczej ją zrozumie, inne struny w nim poruszy. To opowieść o poczuciu inności, próbach wpasowania się w normy społeczne, potrzebie akceptacji i frustracjach, które rodzi odmienność.

Jesteś szalony jak pierdolony Kapelusznik! A ja nie zamierzam wychowywać tego dziecka na kolejnego wariata. On nie jest takim dzieckiem, ja nie jestem taką matką, a ty się lepiej staraj, kurwa, jak możesz, żeby nie być takim ojcem. Nie jesteśmy panem i panią Szurniętymi. Szaleniec senior, szaleniec junior i towarzyszące im dziwadło. Nie. Nie dopuszczę do tego[3].

***

Książkę polecam
miłośnikom oryginalnych fabuł
 poszukującym powieści o ludzkiej odmienności i próbach radzenia sobie z nią
ceniącym poetyckość opisów
szukającym wątków ludzi z Zespołem Aspergera

***

[1] Lydia Netzer, W blasku gwiazd, przeł. Maria Zawadzka, Wyd. Black Publishing, 2015, s. 21.

[2] Tamże, s. 34.

[3] Tamże, s. 245.

***

egzemplarz recenzencki