Carlos Ruiz Zafón "Więzień nieba" Sekrety zamku Montjuic

Najpierw musimy zadbać o odpowiednią atmosferę. W tym celu należy usiąść wygodnie i włączyć muzykę. Muzykę nie byle jaką. Koniecznie Louisa Armstronga. Ot, choćby na przykład When you're smilling.

Już?

Carlos Ruiz Zafón
Więzień nieba
Wyd. MUZA SA
2012
416 stron

Teraz zadbamy o scenografię. Mamy lata sześćdziesiąte. Wyobraźcie sobie poranek w Barcelonie. Ulicę Santa Ana. Stare, wspaniałe elewacje budynków. Jest jeszcze ciemno. Miasto tonie w niebieskawym półmroku. Niedługo Święta. W witrynach sklepów pojawiają się pierwsze kolorowe ozdoby. Nas jednak nie interesują szopki, bałwanki i śnieżynki. Zajrzyjmy do księgarni Sempere i Synowie. Powietrze pachnie tu kurzem i starym papierem. W głębi lokalu, tuż przy hebanowej gablocie zawierającej najcenniejsze egzemplarze ksiąg, stoi pewien mężczyzna. Jego uwagę przykuł Hrabia Monte Christo ilustrowany przez Arthura Rackhama. Chce go kupić, mimo iż pogardliwie stwierdza dla mnie wszystkie książki są takie same, ale podoba mi się jej niebieska okładka[1]. Płaci za nią sporą sumę, po czym zapisuje coś na jednej ze stron i prosząc, by książkę przekazać adresatowi, opuszcza księgarnię. Zdumiony sprzedawca zagląda do środka i z jeszcze większym zdziwieniem czyta: 

Dla Fermina Romero de Torres,

który powrócił spośród umarłych

i jest w posiadaniu klucza do przyszłości.

13[2]

Więzień nieba Carlosa Ruiza Zafona, jest trzecią częścią cyklu Cmentarz zapomnianych książek. Jeśli czytaliście poprzednie tomy, to na pewno zdążyliście zgadnąć, że księgarzem jest Daniel, a tajemniczy gość nie może oznaczać niczego innego, jak tylko kolejną zagadkę do rozwiązania. Kim jest mężczyzna, który zakupił drogą książkę, by zostawić ją w księgarni i co łączy go z Ferminem, przyjacielem Daniela? Ja tego nie zdradzę, a Was zachęcam do lektury.

Przeszłość skrywa w sobie wiele tajemnic. Często nawet o swoich bliskich wiemy niewiele. Każdy ma swoje mniejsze lub większe sekrety, które starannie chowa przed innymi. Historia, którą ukrywa Fermin wstrząśnie światem Daniela. Kilkanaście lat wcześniej w twierdzy Montjuic, doszło do dramatycznych wydarzeń. Zamek, niegdyś wojskowa forteca, służyła wówczas jako więzienie. Pojazdy służby bezpieczeństwa kierowały się starą drogą wspinającą się po zboczu Montjuic i niejeden z pasażerów opowiadał później, iż na widok sylwetki zamku odcinającej się wysoko na tle czarnych, pełznących znad morza chmur nabierał przekonania, że stamtąd na pewno nie wyjdzie żywy[3]. Tu splotły się losy Fermina i tajemniczego mężczyzny, tu rządził strach i rozpacz, ból i tęsknota, nienawiść i żądza zemsty.

Zafón świetnie buduje atmosferę tajemniczości. Szkoda, że Więzień nieba nie jest tak rozbudowaną powieścią jak Cień wiatru, bo historia jest naprawdę wciągająca i aż się prosi o jeszcze więcej szczegółów. Trochę zabrakło też magii obecnej w poprzednich tomach. Nie ma jej w czasach współczesnych Danielowi, a już z pewnością zabraknie jej we wspomnieniach Fermina. Taka jest jednak ta historia, choć miejscami wzruszająca, to jednak więzienne mury rzucają na nią ponury i mroczny cień. Sam Fermin awansował do czołówki moich ukochanych bohaterów literackich. Jego styl wypowiedzi, poczucie humoru i niesamowita erudycja nieustannie wywoływały kolejne wybuchy śmiechu. Momentami przypominał mi Bernarda Żeromskiego, jednego z bohaterów Jeżycjady Małgorzaty Musierowicz. Obaj mają w sobie rozbrajającą szczerość i ujmującą rubaszność.

strona tytułowa

We wstępie do książki znajduje się adnotacja o tym iż kolejność czytania poszczególnych tomów cyklu jest dowolna. Pozwolę się sobie z tym nie zgodzić. Więzień nieba zawiera całą masę aluzji do wydarzeń z poprzednich tomów. Warto więc trzymać się właściwej kolejności.

Nieszczęściem Zafona jest to, że jego każdą kolejną książkę porównuję do Cienia wiatru, pierwszej powieści cyklu Cmentarz zapomnianych książek. Jakkolwiek dobre by to były pozycje, na tym tle wypadają słabo. Czy wobec tego Więzień nieba jest kiepską powieścią? Absolutnie nie. Oczywiście jeśli nie porównuje się go do książki, która pochłonęła mnie bez reszty sprawiając, że traciłam poczucie czasu. Wieczorami zapominałam, że czas już iść spać. Jadąc tramwajem byłam w stanie przegapić przystanek, na którym miałam wysiąść i pojęcia nie miałam jaki był temat wykładu, na którym ukradkiem podczytywałam lekturę, kryjąc ją pod blatem stolika (tak, tak to były wspaniałe studenckie czasy, aż się łezka w oku kręci na to wspomnienie).

Zakończenie pozostawia niedosyt. Bardziej nerwowe osoby (ależ skąd, wcale nie mam na myśli siebie!) może nieco wkurzyć, ale skoro ma być czwarta część cyklu, to gotowa jestem wybaczyć autorowi pozostawienie mnie z pytajnikami w oczach.

Więzień nieba to ciekawa, tajemnicza i wciągająca powieść. Z cienia Cienia... wyjść jej się nie udało, ale to nie zmienia faktu, że dostarczyła mi sporo emocji. A może nie warto porównywać trzech części cyklu i po prostu dać się wciągnąć w tajemniczy świat Cienia wiatru, magiczną opowieść snutą w Grze anioła oraz mroczną historię Więźnia nieba? Może to właśnie ta różnorodność jest jednym z największych atutów Cmentarza zapomnianych książek?

Niestety nie udało mi się odnaleźć żadnej grafiki Rackhama
z Hrabiego Monte Christo (może w ogóle taka nie istnieje?),
więc musicie się zadowolić jednym z rysunków
z Alicji w Krainie Czarów Lewisa Carrolla.
źr. rackham.artpassions.net

***

[1] Carlos Ruiz Zafón, Więzień nieba, przeł. Katarzyna Okrasko, Carlos Marrodan Casa, wyd. MUZA SA, 2012, s. 29.

[2] Tamże, s. 33.

[3] Tamże, s. 99.

***

Cykl Cmentarz zapomnianych książek

1. Cień wiatru

2. Gra anioła

3. Więzień nieba