Petra Hammesfahr "Matka" Nam coś takiego się nie przytrafi!

Petra Hammesfahr
Matka
Wyd. Bellona
2004
376 stron

Mówi Wam coś nazwisko Petra Hammesfahr? Mnie nie mówiło nic, ani przed wyruszeniem do biblioteki, ani gdy ściągałam z półki powieść Matka. Niemiecka pisarka i scenarzystka jest autorką ponad trzydziestu książek (głównie kryminałów i thrillerów), ale tylko cztery z nich doczekały się przekładu na język polski. O tym, że zabrałam książkę, zdecydował gatunek powieści oraz... narodowość autorki. Nie da się ukryć, moja znajomość niemieckich kryminałów i thrillerów sprowadza się do jednego tytułu. Jakiś czas temu w moje ręce wpadł Zimowy morderca Krystyny Kuhn. I to by było na tyle, chyba że pamięć płata mi figle, co też jest możliwe. Tak czy inaczej - nie ma się czym chwalić. Z Matką pod pachą ruszyłam do domu.

Dobrze nam się wiodło, byliśmy szczęśliwą rodziną. Rodzice cieszyli się jeszcze najlepszym zdrowiem, mieliśmy dwie udane córki, harmonijne małżeństwo, a kiedy kupiliśmy stare gospodarstwo, spełniły się także marzenia o domu na wsi[1].

Do czasu.

Historię rodziny Zardiss opowiada Vera. Wraz z mężem Jürgenem, nastoletnimi córkami Anną i Reną oraz swoimi rodzicami, mieszka na wsi. Być może nie jest to sielska wieś jaką malował Arthur Claude Strachan, być może nie jest tam idealnie, ale trzeba przyznać - bohaterowie nie borykają się z wielkimi problemami, żyją w spokoju, cieszą się zdrowiem i szczęściem. Mają siebie nawzajem. Ze zbuntowaną Reną było co prawda trochę problemów, bo i charakterek dziewczyna miała niełatwy i przeprowadzkę na wieś nienajlepiej zniosła, jednak i to minęło. Nastolatka odkryła pobliską stajnię i z miejsca zakochała się w jej czworonożnych mieszkańcach.

Rena biła rekordy na trasie, wpadała do domu już kwadrans po szkole i skarżyła się, że obiad jeszcze nie stoi na stole. Potem połykała w wielkim pośpiechu jedzenie, zamykała się na pół godziny w swoim pokoju, żeby odbębnić prace domowe, i znikała. Pojawiała się w domu dopiero wieczorem, opowiadała nam z błyszczącymi oczami o Mattho i jego wyrośniętych towarzyszach[2].

Mattho jest ulubieńcem Reny. Młody, piękny, narowisty, miał być wytrenowany na konia wyścigowego. Gniady diabeł. To tego konia dziewczyna nie dostała na urodziny. Czy to dlatego przygnębiona nastolatka nie wróciła do domu? Trudno powiedzieć, w tamtej chwili tylko jedno było pewne - szczęście rodziny się skończyło.

Ślad po Renie zaginął. Nie ma jej w domu, ani w ujeżdżalni. Tamtego dnia pogoda była fatalna. Ulewa dała się we znaki wszystkim. Czyżby dziewczyna skryła się przed deszczem u kogoś znajomego? Rodzice najpierw czekają, następnie zaniepokojeni ruszają w kierunku stajni. Tam już jej nie ma. Dokąd się wybrała w taką pogodę? Nikt nie potrafi pomóc. Teorie się mnożą, a śladów brak. Może dziewczyna schroniła się gdzieś, by przeczekać gdzieś ulewę? Może obrażona na rodziców postanowiła uciec? Sama? Z kimś? A może ktoś ją zmusił? Porwanie? Nieszczęśliwy wypadek? Żyje? Umarła? Zwykły pech? Celowe działanie? 

Jest noc, rozpacz rodziny staje się coraz bardziej namacalna. Gdyby zaczęli jej szukać pół godziny wcześniej... Wtedy wciąż jeszcze była w ujeżdżalni. Chciała się pożegnać z Mattho. Ktoś go kupił. Miał zabrać. Jej Mattho, ukochanego Mattho. A teraz Rene nie ma. Tej zwariowanej dziewczyny z błyskiem w oku, która lubiła pędzić przed siebie z wiatrem wplątanym we włosy. Cholerne pół godziny...

Rodzina zaginionej przeżywa trudne chwile. Nieszczęście oddala ich od siebie. Pojawia się więcej spięć, kłótni. Anna czuje się winna. Jürgen coraz później wraca z pracy. Vera rozpaczliwie szuka swojego dziecka. Znalezienie w pobliżu dworca kolejowego roweru Rene, nie podnosi ich na duchu. Obala jedne teorie, staje się podwaliną pod inne.

Petra Hammesfahr doskonale buduje klimat powieści. Początkowo nie wiemy co się stało, ale autorka wkłada w usta Very kolejne zdania, zwiastujące nieszczęście. Napięcie rośnie. W końcu wszystko staje się jasne, choć jednocześnie bardziej poplątane. Rene zaginęła, ale co się stało? Na jaw wychodzą kolejne tajemnice. Okazuje się, że sekrety są domeną nie tylko skandynawskich, małych społeczności. Niemiecka prowincja niczym im nie ustępuje (co w mistrzowski sposób pokazał Michael Haneke w Białej wstążce), węsząc tu i tam, Zardiss odkrywa kolejne przysłowiowe trupy w szafach. Czy dzięki temu odgadnie co stało się z jej córką?

Matka, choć stała na półce z thrillerami i kryminałami, a zarys fabuły sugeruje jednoznacznie, że mamy do czynienia z książką podobnego do nich gatunku, nie jest jednak typowym thrillerem. Zniknięcie Rene to przede wszystkim punkt wyjścia do przedstawienia obrazu rodziny, która dotknięta tragedią nijak nie potrafi odzyskać równowagi. Fundamenty, do tej pory wyglądające na dość stabilne, okazują się niezwykle wątłe. Pozory mylą, a kolejne próby, jakim poddana jest familia, nie zawsze kończą się zwycięstwem. To także doskonale ukazana rozpacz matki, która sama już nie wie, której teorii ma się chwycić, która da jej największą nadzieję.

Akcja powieści toczy się niespiesznie. Autorka skupiła się przede wszystkim na budowaniu nastroju oraz przekazaniu emocji targających rodziną zaginionej. Jeśli spodziewacie się dynamizmu i nagłych zwrotów akcji, to spotka was rozczarowanie. Owszem, dzieje się sporo, ale raczej w sferze emocjonalnej. Vera przywołuje wspomnienia, węszy, wysnuwa kolejne hipotezy, raz łapie się nadziei, innym razem ledwie nad sobą panuje. W pewnym momencie dość ma jej i rodzina, i czytelnik. Choć trudno nie współczuć kobiecie, choć głupio powiedzieć - twoje rozważania mnie nudzą, to jednak po pewnym czasie naszła mnie ochota na pominięcie kilku stron. A może nawet kilkunastu. Obsesja Very, mimo iż zrozumiała, w większych dawkach działa odpychająco. Być może miało to na celu pokazanie czytelnikowi, co czuł Jürgen, jak niełatwo żyć z osobą opętaną obsesyjnymi myślami. Jeśli tak - punkt dla Petry Hammesfahr.

Matka jest powieścią zagadkową, nastrojową, przepełnioną emocjami. Nie obejdzie się w niej bez podejrzeń, tajemnic, nastoletnich wybryków i dziwnych telefonów, które dodatkowo burzą prowizoryczny spokój. Zakończenie... Cóż, jednym się spodoba, innych rozczaruje, u kolejnych pozostawi niedosyt. Zdradzę tylko jedno - nie oczekujcie jednoznacznego rozwiązania wszystkich zagadek.

Nam coś takiego się nie przytrafi! To zawsze innym siwieją włosy, to inni muszą w środku nocy udawać się na poszukiwania i zdzierać sobie płuca, wołając swoje dzieci[3].

Któregoś dnia tragedia staje się jednak faktem. Nasz tragedia, nie cudza. Jak sobie z tym poradzić?

Scott McKenzie - San Francisco,

czyli wspomnienia Very

***

Książkę polecam

miłośnikom powieści psychologicznych

ciekawym jak radzą sobie ludzie po utracie bliskich

zainteresowanych studium psychologicznym rodziny dotkniętych tragedią

wielbicielom niespiesznych, pełnych emocji fabuł

***

[1] Petra Hammesfahr, Matka, przeł. Krzysztof Żak, Wyd. Bellona, 2004, s. 7.

[2] Tamże, s. 9.

[3] Tamże, s. 42.

***

Warto przeczytać

recenzja książki Krystyny Kuhn Zimowy morderca

opinia o filmie Labirynt