Remigiusz Mróz "Parabellum. Prędkość ucieczki" Wojenna tułaczka

Remigiusz Mróz
Parabellum. Prędkość ucieczki
Instytut Wydawniczy Erica
2013
416 stron

Jedno spojrzenie na okładkę i myślę sobie "eeee... nie dla mnie", bo choć projekt Magdaleny Zawadzkiej jest bardzo przemyślany i cieszy oko, to prawdopodobnie oko to będzie należeć do kogoś płci męskiej. Kogoś rozmiłowanego w wojennej tematyce, kto nie musi zaglądać do słownika, by dowiedzieć się, że tytułowe parabellum to po prostu niemiecki pistolet widoczny na okładce. I tak, sugerując się tym, czym mądry czytelnik sugerować się nie powinien, ominęłaby mnie lektura powieści Parabellum. Prędkość ucieczki Remigiusza Mroza. Dopiero kolejne pozytywne recenzje sprawiły, że trafiła ona na jedną z mnóstwa list o wielu punktach, zawierającą tytuły, które w bliżej nieokreślonej przyszłości może przeczytam. Gdy pojawiła się możliwość osobistego przekonania się, co to za historia tak wciągnęła moje koleżanki, że czekają na kolejny tom, nie zastanawiałam się długo.

Herbata, ciastka z marmoladą, śpiący kot tak przyjemnie ogrzewający stopy. Hej, przygodo!

Parabellum. Prędkość ucieczki jest pierwszym tomem historii dwóch braci Zaniewskich. Autor przenosi nas do 1939 roku, kiedy to wojna wisi w sierpniowym powietrzu. Sierżanta Bronisława Zaniewskiego, zastała ona pod granicą rumuńską, gdzie stacjonuje jednostka kapitana Obelta (pieszczotliwie zwanego Bełtem). Obelt ma nieszczęście mieć pod swymi skrzydłami tego niepokornego żołnierza, który właśnie wdał się w kolejną bójkę z chorążym Chwieduszką. Bronek miał z nim od jakiegoś czasu na pieńku. Bójka była kwestią czasu. Efekt? Radość obserwujących zajście, złamany nos i podbite prawe oko[1] Zaniewskiego, liczne uszkodzenia ciała i wstrząśnienie mózgu Chwieduszki oraz problem dowódcy, który musi zająć w tej sprawie jakieś stanowisko. 

Tymczasem w Warszawie, brat Bronka - Stanisław, ukończył studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, w perspektywie ma stałą niezłą pracę, a i życie uczuciowe nieźle mu się układa, bo choć związek z Żydówką Marią, nie jest przez wszystkich mile widziany, to data ślubu już ustalona, a przed młodymi rysuje się całkiem spokojna przyszłość. Tak, Stanisław to ten bardziej poukładany, mniej narwany, zdolniejszy z braci, choć to Bronek wykazuje się talentem do języków obcych, co Remigiusz Mróz podkreśla dość często i co nie jest bez znaczenia dla fabuły.

Wybuch wojny zmiata z powierzchni domy, ludzi i ich plany.

Bronek i reszta jednostki, przemieszczali się w stronę granicy polsko-słowackiej. Kompania Obelta została zaatakowana przez dwa bombowce. Wprawdzie lotnicy nie zawracali sobie głowy zrzucaniem zbyt dużej ilości bomb na nieliczny oddział, ale nawet taka ich ilość wystarczyła, by w jednej chwili zginęła większość żołnierzy kapitana[2]. Oprócz Bronka, przeżył także Obelt, szeregowy Roman Kiljan i, jakżeby inaczej, chorąży Chwieduszko. Co dalej? W którą ruszyć stronę? Póki co, trzeba znaleźć pomoc dla kapitana, którego stan nie rokuje najlepiej.

Stanisław z Marią ślub planowali na wrzesień. Zamiast przygotowań do skromnej ceremonii, muszą uciekać ze stolicy? Dokąd? Na Zachód - pada szalony pomysł. Narzeczeni chcą przedostać się do Francji, gdzie mieszka ciotka Marysi, bogata, z koneksjami, z pewnością skora do pomocy swej bratanicy. W realizacji śmiałego planu pomaga im Holzer, znajomy rodziny, może nie do końca godzien zaufania, ale za to pomoże zdobyć lewe dokumenty, choć gdy zaproponuje swe towarzystwo uciekinierom, nie ujrzy radości na ich twarzach. Niebezpieczny to typ, na dodatek wie o Marii coś, z czym ta kryje się nawet przed Stanisławem.

Remigiusz Mróz, Poznań 2015

Tak rozpoczyna się tułaczka braci Zaniewskich po ogarniętej wojną Europie. Ich losów nie da się przewidzieć, bo pomysły miewają szalone, a czasy są takie, że i spokojny człowiek bez trudu co rusz ma okazję wpadać w kłopoty. Wir zdarzeń, w jaki swych bohaterów wrzucił Remigiusz Mróz, nie pozwoli na nudę. Na dodatek, do dwóch wspomnianych już wątków dorzuci jeszcze trzeci, a jego bohaterem uczyni Niemca, kapitana Christina Leitnera. Ciekawa to postać, bo choć jego uwielbienie do Hitlera jest niemal bezgraniczne, to sam nigdy nie czuł się nadczłowiekiem, nie traktował także innych jako podludzi[3]. Lubię takich niejednoznacznych bohaterów, to zwykle dzięki nim pewne historie są mniej przewidywalne. Skoro Leitner pojawił się w tej książce, pozostaje kwestią czasu, kiedy jego ścieżki przetną się z tymi, którymi przemieszczają się bracia.

Parabellum. Prędkość ucieczki to dynamiczna akcja podzielona na krótkie rozdziały. Taki zabieg z jednej strony potęguje emocje, gdyż autor wie, w którym momencie przenieść czytelnika do innej sceny, by ten z nerwów i zniecierpliwienia zagryzał paznokcie, z drugiej - zbyt częste zmiany miejsca nieco wybijały z rytmu. Na szczęście dość szybko można się przyzwyczaić do takiego sposobu prowadzenia narracji. Remigiusz Mróz pisze na tyle ciekawie, że gdziekolwiek by nie rzucił bohaterów i czytelnika, ten drugi zawsze z zainteresowaniem będzie śledził perypetie tych pierwszych. 

Dużym plusem tej powieści jest narracja prowadzona trzytorowo, dzięki czemu spoglądamy na wojenne wydarzenia oczami osób uwikłanych w nią w różnym stopniu, na dodatek przebywających w innych miejscach. I tak mamy tu historię cywili, którzy podszywając się pod austriackich dziennikarzy usiłują dotrzeć do Francji, polskich żołnierzy, w czteroosobowym zespole tułających się po Karpatach, psując przy okazji szyki niemieckim ekipom (mój ulubiony wątek!) oraz samego okupanta, Niemców wierzących w wyższość Rzeszy i skrupulatnie wypełniających obowiązki swych dowódców. Poszczególne krótkie rozdziały opatrzone są datą i miejscem akcji, dzięki czemu zamiast zastanawiać się dokąd tym razem przeniósł nas autor, z marszu wchodzimy w kolejne sceny. Parabellum. Prędkość ucieczki czyta się jak powieść sensacyjną, co w moim odczuciu jest jej plusem. O wojnie powstała już cała masa książek skupiająca się głównie na dramatach, rozdzierających scenach. Powieść Mroza nie jest pozbawiona dramatyzmu, niebezpieczeństwa, dylematów i obaw, ale sposób, w jaki autor przybliża historię bohaterów sprawia, że łatwiej nabrać do całości dystansu, przez to powieść nie staje się ciężka, mroczna, ale nieco bardziej rozrywkowa, choć w kontekście historii wojennej, może to zabrzmieć nieco dziwnie.

Remigiusz Mróz oparł swą powieść w dużej mierze na dialogach, zdecydowanie mniej miejsca poświęcając opisom. Trochę zabrakło szczegółów pozwalających na dokładne wyobrażenie sobie tła akcji, zwłaszcza, gdy ku mej nieskrywanej radości, bohaterowie dotarli do mojego rodzinnego Leska. Ich pobyt u progu Bieszczad sprawił mi zdecydowanie większą frajdę niż im, bo okoliczności, w których się znaleźli, nie były godne pozazdroszczenia. Szkoda, że same okolice autor opisał dość pobieżnie, bo chętnie zobaczyłabym znane tereny oczami bohaterów i liczyłam na coś więcej, niż krótką charakterystykę zamku i wspomnienie jakieś piwnicy w jakimś budynku w jakiejś części miasta.

Nie ma jednak tego złego, co by na dobre nie wyszło. Skupienie się na dialogach i oszczędność opisów przełożyły się na bardzo dynamicznie rozgrywającą się akcję. O nudzie można zapomnieć, o zbędnych rozważaniach o niczym, też. Jest wojna. Jedni walczą o przetrwanie, drudzy o zwycięstwo, trzeci uprawiają partyzantkę mającą na celu przeszkodzenie tym drugim. Od sceny do sceny, Remigiusz Mróz prowadzi nas do finału tomu pierwszego, który to bez wątpienia robi apetyt na dalszy ciąg.

KSU - Moje Bieszczady

***

27.03. 2014 - premiera tomu drugiego 

Parabellum. Horyzont zdarzeń

***

Warto zajrzeć
oficjalna strona autora

***

Książkę polecam

miłośnikom literatury sensacyjno-wojennej

poszukującym powieści o dynamicznej akcji

stroniącym od nadmiaru faktów i dat

wielbicielom wielowątkowych historii

***

[1] Remigiusz Mróz, Parabellum. Prędkość ucieczki, Wyd. Instytut Wydawniczy Erica, 2013, s. 9.

[2] Tamże, s. 55.

[3] Tamże, s. 45.

***

egzemplarz recenzencki
dzięki uprzejmości autora i wydawnictwa