Monika Orłowska "Cisza pod sercem" Gdy serduszko przestaje bić...

Monika Orłowska
Cisza pod sercem
Wyd. Replika
2011
444 strony

Za każdym razem, gdy media pokazują kolejną wyrodną matkę, której dziecko przypadkiem wyślizgnęło się z kocyka, skatowane konało kilka dni lub zostało odkryte między warzywami w zamrażarce, mam ochotę taką babę tym samym przypadkiem popchnąć pod tramwaj, wyciągnąć spod niego, odratować i wrzucić ją tam raz jeszcze. Przypadkiem, oczywiście. Mówcie co chcecie, możecie tłumaczyć je na milion różnych sposobów - jestem ślepa, głucha, głupia. Żadne argumenty do mnie nie trafiają. I nie wyobrażam sobie, co musi czuć kobieta, bezskutecznie starająca się o dziecko, taka której kolejny raz nie udało się donosić ciąży lub wydaje na świat martwe potomstwo. Wśród wielu niesprawiedliwości tego świata, ta jest jedną z tych, która wywołuje we mnie największy sprzeciw.

Nie o tym jednak chciałam, bo i nie wyrodne matki są bohaterkami Ciszy pod sercem Moniki Orłowskiej. Wręcz przeciwnie, kobiety nie łączy chęć pozbycia się dzieci, a ich powołania na świat. Cóż z tego, skoro nieubłagany los, Bóg, pech, natura czy jakkolwiek zwać tę siłę wyższą, nie pozwala im na spełnienie swoich pragnień. Radość jest tylko chwilowa, a później... cóż... później zjawia się tytułowa cisza pod sercem. Cisza, która tak boli, że trudno to zagłuszyć.

...aż chciało jej się wyć.

I wyła. Chrapliwym, zwierzęcym zawodzeniem żegnała swoje dziecko, a może tylko użyczała mu głosu w pierwszym i zarazem ostatnim krzyku, jakiego nie było mu dane wydobyć z siebie przy przejściu do życia Na Zewnątrz. Zaraz miało się urodzić do śmierci, do niebytu. Dla niego Na Zewnątrz oznaczało zimną białą nerkę, a potem spalarnię odpadów medycznych gdzieś w trzewiach szpitala. Suche łacińskie sformułowanie z Zakładu Patomorfologii miało mu wystarczyć za całe CV[1].

Mieszkają w różnych miejscach. W Polsce, za granicą, w mieście, na wsi. Są poukładane, zwariowane, pewne siebie lub nieśmiałe. Do bólu racjonalne lub z artystycznymi duszami. Jedne mają stałego partnera, inne tkwią w niepewnym związku lub tylko od czasu do czasu spotykają się z jakimś facetem. Są w różnym wieku. Niektóre mocno wierzą w Boga, inne wątpią nawet w siebie. Pracują za grosze, robią karierę, spełniają się w roli żon prowadzących gospodarstwo. Różnie układają sobie życie, a w ich przeszłości niełatwo znaleźć punkty wspólne. No, może poza jednym. Wszystkie spotkały się na mateczniku, w wątku na forum dla takich jak one - kobiet, które poroniły.

Anna wyłączyła komputer i zagapiła się na czarny ekran. Płakała długo, aż w końcu wytarła twarz rękawem bluzy i wsunęła stopy w przydeptane kapcie. Za ścianą pięcioletni Pawełek spał już od godziny, a ona, zamiast dokończyć prasowanie, marnuje czas w sieci. A jednak dobrze, że znalazła to forum i założyła nowy wątek. Musi mieć kogoś do pogadania, inaczej zwariuje. Piotrek jest cierpliwy i na swój sposób też przeżywa tę stratę, no ale nigdy nie zrozumie, co to znaczy dla matki[2].

Pustkę po utracie dziecka niełatwo zapełnić. Trudne okazuje się też znalezienie zrozumienia w oczach nawet tych bliskich osób. Tak naprawdę, tylko ktoś, z kim łączą nas podobne doświadczenia, będzie wiedział o czym mówimy, zwierzając się ze swoich przeżyć czy uczuć. Możesz mówić, że współczujesz, rozumiesz, czujesz ten mój ból, ale dopóki nie przeżyjesz tego, co ja - te słowa, choć szczere,  nie będą tak do końca prawdą, choćby nie wiem jak wiele serca i empatii w nie włożyć. 

Nie ma co się więc dziwić, że kobiety z forum połączyła niesamowita więź. Wreszcie mają kogoś, kto rozumie ich żal, ból, strach. Kogoś, z kim można się podzielić wszystkimi smutkami i radościami. Podpytać się, poradzić, przede wszystkim - znaleźć zrozumienie, bo na forum szybko zawiązuje się coś na kształt grupy wsparcia, a z czasem rozmowy wyjdą dalej niż poza założoną tematykę. W końcu poronienie wiąże się nie tylko z utratą dziecka, ale także wieloma zmianami w psychice i życiu rodzinnym. Może się okazać, że ktoś kto nie widział się w roli matki, nagle gorzko zapłacze nad swą stratą, ktoś inny dopiero po tragedii dostrzeże jak bardzo jest samotny tkwiąc w związku bez przyszłości lub wręcz przeciwnie - dostrzeże, jakie ma szczęście, że tuż obok jest mężczyzna, który pomoże przetrwać trudne chwile.

Cisza pod sercem jest trudną książką, trudną emocjonalnie. Na forum spotykają się rozbite psychicznie kobiety i nie łatwo będzie się przebić przez ten ból choćby i najdelikatniejszym promykom nadziei. Razem bohaterki zdają się silniejsze, wspierają się jak tylko mogą, choć nie zawsze są zgodne w każdej kwestii. Autorce udało się uniknąć mdlącego głaskania się po główkach i lukrowanych pocieszeń. Jest życiowo, a różne charaktery bohaterek sprawiają, że łatwo znaleźć wśród nich bratnią duszę. Kobiety dzielą się smutkami i radościami, wszystko to jest opisane bardzo wiarygodnie. Oprócz doświadczeń związanych z utratą dziecka, opowiadają też o sobie, swojej codzienności, pracy, rodzinie.

Część ich historii poznajemy bezpośrednio z forum. Monika Orłowska pozwoliła czytelnikom podejrzeć wątek z matecznika. Możemy na bieżąco śledzić wpisy, te radosne, gdy test ciążowy daje nadzieję lub te dramatyczne, gdy w kilka sekund całe szczęście pryska. Chwile, pomiędzy którymi bohaterki pojawiają się na forum, autorka wykorzystała, by przybliżyć ich historie. Każda z nich ma inne problemy (oczywiście poza tym jednym, który sprawił, że się poznały), inny charakter, styl życia. Ogromnie polubiłam artystyczną duszę ghij i kapibarę75, której kibicowałam od początku do końca, nie tylko w kwestii zajścia w ciążę, ale także by posłała pewnego kretyna w diabły i ułożyła sobie życie z kimś, kto na nią zasługuje. Nieco drażniła mnie nadmierna religijność pis-anki, za to kotusiek zaimponowała mi swoją determinacją. Co ważne - żadna z bohaterek nie pozostawiła mnie obojętną.

Cisza pod sercem jest dla mnie ogromnym, pozytywnym zaskoczeniem. Wcześniej czytałam Kłamstewka i kłamstwa Moniki Orłowskiej, powieść, która choć miała spory potencjał, wyszła przeciętnie. Wszystkie zarzuty, które miałam wobec tamtej książki, w tym przypadku nie miały racji bytu. Wreszcie mam bohaterów, którzy mi się nie zlewają w całość, główny temat, co nie plącze się z masą innych wątków, no i emocje - tych nie zabrakło. Zdarzyło się nawet, że w kilku momentach oczy zrobiły mi się podejrzanie wilgotne.

Nie myślcie sobie jednak, że Cisza pod sercem jest książką smutną. O nie! Owszem, nie brakuje trudnych, przygnębiających momentów. Bohaterki poznajemy w niełatwych dla nich chwilach, a i później los nie zawsze będzie dla nich łaskawy. Przydarzy się im także wiele dobrego i nie raz uśmiech sam wypełznie czytelnikowi na twarz. 

Poronienia wciąż są tematem tabu, a reakcje otoczenia często pozostawiają naprawdę wiele do życzenia. Dla niektórych to nie dziecko - to zarodek. Nie brak takich, którzy powiedzą, że kobieta sama jest sobie winna, albo scenicznym szeptem zapewnią tego i owego, że to na pewno była skrobanka. Ktoś powie - masz jeszcze czas na dziecko, jesteś młoda - nie myśląc o tym, że matka nie boleje nad utratą dziecka, ale nad śmiercią TEGO konkretnego maleństwa. Niektórzy dopatrzą się w reakcji zrozpaczonej kobiety nadmiernej histerii, spojrzą na nią jak na wariatkę. Monika Orłowska poruszyła ważki temat. Wybierając bohaterki z różnych środowisk, przybliżyła kilka historii zrozpaczonych matek. Każda z nich jest interesująca, pełna emocji i niezwykle ważna. I jak najbardziej warta poznania.

The Police - Wrapped Around Your Finger

***

Książkę polecam

tym, którzy nie stronią od trudnych tematów

miłośnikom ciekawych, emocjonalnych powieści obyczajowych

matkom, które nie potrafią docenić swojego szczęścia

***

[1] Monika Orlowska, Cisza pod sercem, wyd. Replika, 2011, s. 30.

[2] Tamże, s. 10.

***

Warto zajrzeć

recenzja powieści Kłamstewka i kłamstwa Moniki Orłowskiej

recenzja powieści Kukułka Antoniny Kozłowskiej

***