Beata Pawlikowska "Blondynka w Japonii" RECENZJA

Beata Pawlikowska
Blondynka w Japonii
Wyd. Edipresse Książki
2016
362 strony

Wydaje ci się, że coś wiesz, bo widziałeś sto krajów i tam zawsze można było odnaleźć znane ci doświadczenia. Ale potem przyjeżdżasz do sto pierwszego i życie pokazuje ci, że zbyt szybko przyzwyczaiłeś się do pewnego stanu rzeczy, a wnioski, które wyciągnąłeś i które wydawały się w pełni zasadne, w gruncie rzeczy były przedwczesne i nieprawdziwe.

Nie przyzwyczajaj się do miejsc, sposobów i idei.

W życiu ciągle wszystko się zmienia.

Oprócz sprawa i rzeczy, które wydają ci się znajome, istnieją tysiące innych, o których nie masz pojęcia i które prawdopodobnie nie mieszczą się w twoim dotychczasowym sposobie pojmowania świata.

I o to właśnie chodzi[1].

Po pierwsze: egzaltacja

Nigdy nie byłam fanką pisarskiego stylu Beaty Pawlikowskiej. Egzaltowanego, zawierającego dużo słów, ale mało treści. Niezbyt często znajduję tam fragmenty, które nadają się do cytowania, tak jak ten otwierający dzisiejszą notkę. 

Dlaczego więc co jakiś czas sięgam po jej książki podróżnicze? Bo zawsze znajduję w nich choć kilka interesujących informacji o odwiedzanych przez podróżniczkę miejscach. Problem w tym, że z książki na książkę coraz trudniej przebrnąć mi przez refleksje autorki, opisy jej przeczuć, wyobrażeń, życiowych filozofii. I przez wykrzykniki. Przez masę egzaltowanych, hałaśliwych zdań. Ale do tego jeszcze wrócę.

Lista publikacji Beaty Pawlikowskiej rośnie w niesamowitym tempie. Autorka znana przede wszystkim z tematyki podróżniczej, coraz częściej chce się podzielić wiedzą z innych dziedzin. Pojawiają się więc książki językowe i kulinarne, ale nie tylko. Niedawno przez media przetoczyła się fala oburzenia po tym, jak światło dzienne ujrzała kontrowersyjna książka dotycząca depresji. Książka zawierająca teorie wprawiające w osłupienie. Po tym wszystkim trochę obawiałam się tego, co znajdę w Blondynce w Japonii, relacji z podróży do kraju tak fascynującego, że mimo wszystko byłam skłonna raz jeszcze zmierzyć się ze stylem Beaty Pawlikowskiej.

I cóż... Było ciężko.

Po drugie: wegetarianizm

O Japonii z tej książki dowiemy się niewiele. Głównie tego, że zdrowo odżywiający się wegetarianie mają tam przerąbane. Znajdzie się tu kilka informacji praktycznych. Jest też co nieco na temat zwiedzanych miejsc. Co nieco, czyli mało. Więcej poczytamy o samych Japończykach, ale jeśli wyciąć zdania o niczym, wyjdzie z tego tekst, który spokojnie można wcisnąć do magazynu o podróżach i to nie jako główny temat na kilka stron, a przeciętnej długości artykuł. Na dodatek niezbyt odkrywczy, bo jeśli ktoś ma choć minimalne pojęcie o japońskiej rzeczywistości, to raczej niczego nowego się nie dowie. Autorka pisze o tamtejszym porządku, pracoholizmie, trybikach w machinie wielkich korporacji. Wspomina o zamiłowaniu do ostrej pornografii, życiu w wirtualnym świecie, oryginalnym stylu nastolatek. Krótko opowiada o gejszach, jeszcze krócej o małpach żyjących w japońskich górach. I dziwi się, że w Japonii napisy na produktach są po japońsku... Zderza wiedzę zaczerpniętą od innych, z własnymi obserwacjami. I nieustannie jest zdumiona jak odbiegają one od tego, czego się po Japonii spodziewała.

Wszystko to podane jest chaotycznie, nie ma tu żadnego porządku, a jedyną klamrą spinającą poszczególne rozdziały (oprócz tego, że rzecz dzieje się w Japonii) jest towarzyszący autorce głód. O tym, że Japończycy odżywiają się niezdrowo, że próba wypicia zielonej herbaty w lokalu to mission impossible, a wegetarianka nie ma co szukać w Kraju Kwitnącej Wiśni, będziecie czytać często. Bardzo często. Przy każdej okazji.

Jedzenie to temat rzeka. Właściwie, to książka powinna mieć tytuł Blondynka vs. glutaminian sodu. Albo Blondynka w świecie plastikowego żarcia. Lub Blondynka i widmo śmierci głodowej. Bo o tym właśnie jest. O polowaniu na jedzenie spełniające wymogi autorki. Polowaniu, które ciągnie się przez całą książkę,żeby czytelnik w pełni był świadomy, jak ciężko jest wegetariance w Japonii..

Po trzecie: koteczek

Starałam się cierpliwie przymykać prawe oko na nieustanne marudzenie, a lewe na wykrzykniki, co znacznie utrudnia lekturę. Aż w końcu najpierw jedno oko otworzyło się szeroko ze zdumienia, a później drugie poszło w jego ślady. 

Wiecie co to jest bento? To mała porcja jedzenia w pudełeczku z przegródkami. Górka ryżu, kawałek mięsa albo ryby, trochę warzyw i wodorostów. To jest coś, co zabierasz ze sobą w podróż, do pracy, do szkoły i na wykłady[2]. Fajne? Fajne! Praktyczne. Na dodatek w wersji dla dzieciaków kompozycje mogą przybierać formy zachęcające niejadków do konsumpcji. W takim pudełeczku znajdziecie misia pandę, Minionki, słonie, bałwanki, koteczka, cokolwiek podsunie wyobraźnia. Z miejsca przypomniały mi się uśmiechnięte kanapki, biedronki z pomidorków, myszki z rzodkiewek, owieczki z białego sera... Fajne? Fajne! Okazuje się, że nie dla Beaty Pawlikowskiej...

Ale zaraz!!! Ten kotek był przeznaczony do zjedzenia!!! Leżał, owszem, spokojnie wyciągnięty na miękkim łóżeczku, ale to było posłanie z ugotowanych marchewek, brokułów i pasty z ziemniaków, służących jako zagryzka podczas chrupania jego samego!!!

Aaaaaa!!! Zachwycające swoją precyzją i fantazją artystyczne bento nagle mnie zmroziło. Te kolorowe ludziki i zwierzątka były zrobione bardzo realistycznie! Budziły czułość, radość i przyjaźń. A jednak były przeznaczone do zjedzenia!!!

Zjadasz swoich przyjaciół. Zjadasz tych, których kochasz. Zjadasz, czyli odbierasz im życie!

(...)

Kupujesz tego kotka, wsiadasz do pociągu i co robisz?... Wbijasz mu pałeczki w głowę i zjadasz go, bo jest przecież tylko porcją ładnie przygotowanego jedzenia.

Ale jednocześnie w pewien sposób go uśmiercasz. Bo przecież on uśmiechał się do ciebie ze swojego łóżeczka z brokułów i marchewki. Budził prawdziwe emocje. Wyglądał do złudzenia jak prawdziwy!!!

Ktoś natrudził się, żeby zrobić mu roześmiane oczka, brwi i kreseczki na ogonie. A ty kupiłeś go nie dlatego, że chciałeś zjeść ryż z warzywami, tylko dlatego, że poczułeś niteczkę wzruszenia, czułości i może przyjaźni do małego, białego kotka w plastikowym pudełku.

Czy wiesz co to znaczy?

To znaczy, że "wszystko jest do zjedzenia". To znaczy, że nikt i nic nie jest bezpieczne i chronione[3].

I tak dalej w podobnym tonie. Ocenę tego fragmentu pozostawiam wam, bo sama nie potrafię napisać niczego, co nadawałoby się do publikacji. Czegoś, co wyraziłoby moje zdanie, a jednocześnie nikogo nie obrażało. 

Po czwarte: wykrzykniki

Blondynka w Japonii to książka, która krzyczy. Wrzeszczy. Pęka od wykrzykników. A i znaki zapytania występują irytująco stadnie. Autorka, która jest ponad zasady poprawnej pisowni (jak sama zaznacza, przecinki cieszą się u niej artystyczną wolnością), najwyraźniej nie potrafi przekazywać emocji inaczej, niż za pomocą wykrzykników. Im więcej entuzjazmu, im większe zdumienie, tym więcej wykrzykników. A ponieważ emocjonujące jest dla niej wszystko: od tego, że główną przyczyną śmierci mężczyzn w wieku 22-40 lat jest samobójstwo, przez niemożność wydmuchania nosa podczas posiłku (co jest uważane w Japonii za nietakt), po fakt, że poza sezonem w miejscu turystycznym nie ma turystów, więc wykrzykniki nieustannie biją po oczach.

Na przykład tu:

Czy Japończycy mają inaczej zbudowane nosy?? Czy u nich gorąca zupa nie wywołuje takiego efektu??!! Aaaa! Help!!

Otarłam nos palcem.

Ale to nie wystarczy. Help!!!

Co robić???!!![4]

Albo tu:

Bo to wcale nie były gejsze!!!

To były zwykłe japońskie nastolatki, które w wiosenne popołudnie wyszły na spacer!!! Tyle że dla zabawy obrały się w tradycyjne kimona!!![5]

Albo tutaj:

- Hę?????? - mówiły jego zdumione oczy,

- Hę???????? - odpowiadało moje zdumione spojrzenie.

- Jak to NIE MASZ BILETU???????????? - pytał wzrok konduktora.

- Dlaczego jest pan taki zdumiony???????????[6]

I to nie jest tak, że specjalnie tropiłam takie kwiatki, żeby móc skrytykować książkę. Takich irytujących fragmentów jest mnóstwo. Do tego autorka ma dziwną manierę kwitowania pewnych informacji słowami: Wiesz o co chodzi. Jakby potwierdzenie było pewnikiem, a jej opinia czy stwierdzenie - jedynym słusznym. A co, jeśli nie?

Po piąte: jedyny plus to ładne wydanie

Blondynka w Japonii to egzaltowana opowieść pełna powtórzeń, pustych zdań, wykrzykników. Mało w niej treści, niewiele informacji o zwiedzanym kraju. Są za to liczne zaskoczenia i nieustająca pogoń za zdrowym, wegetariańskim jedzeniem. Miejscami mogłoby być ciekawie lub zabawnie, ale gawędziarstwo nie jest mocną stroną autorki. Z pewnością Beata Pawlikowska ma dużą wiedzę i doświadczenie podróżnicze, ale dzielić się nim nie potrafi. Tam, gdzie mogłaby pojawić się ciekawa opowieść o różnicach kulturowych czy specyfice miejsca, pojawiają się okrzyki zdumienia, które przyprawiały mnie o ból głowy, ilekroć pomyślałam sobie, że tego typu książka mogłaby wyjść w formie audiobooka.

Tak naprawdę, jedynym plusem tej książki jest jej wydanie. Sporo tu czarno-białych zdjęć i charakterystycznych rysunków autorki (od lat utrzymywanych w tym samym stylu, który ujął mnie podczas lektury Blondynki w dżungli), ale są też wkładki z fotografiami kolorowymi (niektóre zdjęcia pojawiają się także w wersji czarno-białej, nie wiem po co). Ponadto, jak w wielu innych książkach wydawnictwa Edipresse Książki, dzięki aplikacji Tap2C można na tablecie czy smartfonie obejrzeć dodatkowe materiały, zdjęcia lub filmy. Świetna sprawa!

Po szóste: wydmuszka

Blondynka w Japonii to książka-wydmuszka. Za ładnym opakowaniem nie kryje się nic. Autorka rzuca ogólnikami, zdaje mi się też, że zbyt łatwo generalizuje i ocenia. Więcej informacji o Kraju Kwitnącej Wiśni znajdziecie na stronach blogerów podróżniczych, którzy zwiedzili ten kraj. 

Nazwisko autorki zapewne na wielu zadziała jak magnes. Jeśli jednak liczycie na to, że Blondynka pomoże wam poznać Japonię, to cóż... Możecie się zdziwić.

***

Książkę polecam

ups...

***

[1] Beata Pawlikowska, Blondynka w Japonii, Wyd. Edipresse Książki, 2016, s. 248.

[2] Tamże, s. 85.

[3] Tamże, s. 88-89.

[4] Tamże, s. 44.

[5] Tamże, s. 164.

[6] Tamże, s. 189.

***

Zobacz też:

literatura japońska

książki o Japonii