Katarzyna Molęda "Szwedzi. Ciepło na północy" Depresyjne ponuraki?

Katarzyna Molęda
Szwedzi. Ciepło na północy
Wyd. Czarna Owca
2015
354 strony

Nigdy nie byłam w Szwecji. Mam ten kraj w podróżniczych planach, ale z racji tego, że jestem zdecydowanie ciepłolubna, nie są to plany zbyt bliskie. 

Zresztą, takiej Szwecji, o jakiej pisze Katarzyna Molęda, nie zdążyłabym poznać podczas urlopu, dlatego tym chętniej sięgnęłam po jej książkę Szwedzi. Ciepło na północy. Bo co ja właściwie wiem o mieszkańcach tego skandynawskiego kraju? I ile z tego co wiem, jest powtarzanym z ust do ust stereotypem, a ile prawdą? Okazuje się, że wiem niewiele.

Szwecja jest skrajna. Jest krajem, w którym akceptacja dla inności, indywidualizm, zaangażowanie w politykę oraz zaufanie i poczucie bezpieczeństwa są na najwyższym poziomie, a religijność, szacunek dla autorytetów, posłuszeństwo, duma narodowa i tradycyjne wartości rodzinne odgrywają najmniejsza rolę. To jest książka o zwyczajnych ludziach w ekstremalnym społeczeństwie[1].

Witamy na planecie Szwecja. Niby niedalekiej od polskich ziem, a zupełnie od niej różnej.

Polka w Szwecji

Katarzyna Molęda jest skandynawistką. Jest Polką od wielu lat mieszkającą w Szwecji. Ma doświadczenie dziennikarskie, pracowała jako Konsul RP w Sztokholmie. Taki zestaw informacji wystarczy, by przekonać czytelników, że w jej książce znajdą wiele ciekawych spostrzeżeń na temat Szwedów, tym bardziej interesujących, że łowionych okiem Polki, a więc kogoś z zewnątrz, kogoś kto niejednokrotnie zdumiał się tym co widział i słyszał, a teraz spostrzeżeniami się dzieli.

O Szwedach i ich kraju wiedziałam tyle, że gdy wspomniane zdumienie raz podniosło mi brwi do góry, to opadły one dopiero, gdy dotarłam do końca książki. Serio.

Wyobraźcie sobie taką scenę. Godzina 7.30, siedzicie w mieszkaniu pijąc kawę i przeglądając poranną gazetę. Za chwilę idziecie do pracy. Tymczasem cichy poranek przerywa dzwonek do drzwi. W progu stoi duet hydraulików. Owszem, zgłaszaliście usterkę, ale dziwi was nieco wczesna pora. Nic to, wpuszczacie panów do środka, a oni zabierają się do pracy. Niestety, naprawa wymaga zamontowania części, której spece nie mają ze sobą. Ale mogą mieć. Tyle, że w koło drugiej po południu, a wtedy jesteście przecież w pracy. Czy to problem? A skąd! Zostawiacie jeden komplet kluczy do mieszkania majstrom, a sami idziecie robić swoje. Panowie przyjdą o czternastej, zlikwidują usterkę, zamkną za sobą drzwi, klucze wrzucą w okienko na listy. Proste? Proste.

Od takiej sceny zaczęła się szwedzka przygoda Katarzyny Molędy. Później wcale nie było mniej zadziwiająco. Dzięki temu powstała bardzo ciekawa publikacja. Szwecja. Ciepło na północy burzy stereotypy i opowiada historie ogromnie intrygujące. Po tej książce nabrałam ochotę na choćby krótki wypad do Sztokholmu.

Szwedzi pod lupą

Autorka opowiada o ludziach. Co lubią, jak żyją, o czym rozmawiają. Ta książka z założenia jest niedoskonała i niepełna. Dlatego że taka być musi, jak każda próba opisania prawie dziesięciu milionów ludzi w jednej charakterystyce[2] - pisze skandynawistka w przedmowie i oczywiście ma rację, a zamieszczone na końcu wydania wypowiedzi Szwedów różnych zawodów, płci, w różnym wieku, zdecydowanie to potwierdzają. Bo choć wielu z nich powtarza, że Szwedzi są lagom (akuratni, wyważeni, ale niezbyt radykalni, jak tłumaczy autorka), to sami siebie oceniają różnie.

Katarzyna Molęda bierze pod lupę wiele dziedzin życia, ludzi z różnych regionów, rozmaitych ras, zawodów, statusów materialnych. Przygląda się zarówno rodzinie królewskiej, jak i rodzinom średniozamożnym, opowiada głównie o rdzennych Szwedach, ale nie pomija tematyki imigrantów. Przeprowadza czytelników przez rozmaite sfery życia. Towarzyszymy jej na imprezach, na których panie w eleganckich sukniach i panowie w garniturach siedzą boso, robimy wraz z nią pranie w jednej z licznych pralni (uwierzycie, że większość Szwedów nie ma w domu pralki?). Jak się okazuje pralnie to bardzo ciekawy temat i jedno z nielicznych miejsc, gdzie można ujrzeć zirytowanych, kłócących się Szwedów.

"Jojdźkluni" i inne ciekawostki

Jak wygląda kwestia równości w Szwecji? Co Szwedzi robią w wolnym czasie i po czym rozpoznać ich na lotnisku, albo na wczasach w Tajlandii? Jak to naprawdę jest u nich z eutanazją, homoseksualizmem, zmianą płci, aborcjami, stosunkiem do imigrantów, pomocą socjalną czy dostępem mieszkań? Co lubią jeść, co pić, jakimi są pracownikami? Gdzie robią zakupy, jak wygląda życie tamtejszych emerytów i kogo mają na myśli mówiąc "jojdźkluni"? Czasami autorka pisze z przymrużeniem oka, snuje zabawne anegdotki i opisuje humorystyczne sceny, jednak jej książka zawiera także mnóstwo cennych i ciekawych informacji. Dowiecie się czy kraj słynący z mrocznych kryminałów w rzeczywistości jest bezpieczny i co można znaleźć w Muzeum Alkoholu. Poznacie osiemdziesięcioletnią Birgittę zafascynowaną komputerami i zamarzycie o tym, by emerytura dopadła was w Szwecji, a nie w Polsce. Zachwycicie się poziomem informatyzacji, skrzywicie na widok eleganckiej pani wygrzebującej sobie snus spod górnej wargi. Będziecie musieli uzbroić w cierpliwość w sklepach i restauracjach, zrezygnować z krzyków na rzecz wyważonej rozmowy i przyzwyczaić do lekko ubranych dzieciaków gnających po zakupy w mroźny poranek. Nauczycie cenić spokojne chwile na łonie przyrody, zapiszecie na jeden z wielu kursów doszkalających, a w Wigilię zasiądziecie na godzinny seans... Kaczora Donalda.

Przeczytaj przed wyjazdem do Szwecji!

Będzie i poważnie, i zabawnie. Ogólnie i szczegółowo. W mieście i na peryferiach. W domu, restauracji, w pracy i na ulicy. No i oczywiście w pralni!

Wybierając się w podróż do Szwecji, nastawcie się na wiele niespodzianek. Dzięki książce Katarzyny Molędy może rzadziej będziecie witać tamtejszą rzeczywistość z niezbyt mądrze otwartymi paszczami. Autorka pisze przystępnym językiem, nie ma tu dłużyzn i nic niewnoszących wypełniaczy. Treść uzupełniają zdjęcia, może niezbyt liczne, ale i tak były dla mnie miłą niespodzianką. Ładne wydanie psuje tylko jeden drobiazg - niekonsekwencja w pisowni tytułu. Północ na froncie pisana jest z wielkiej litery, na grzbiecie z małej.

Szwedzi. Ciepło na północy to spojrzenie Polki na szwedzką rzeczywistość. Zestawienie faktów z subiektywnymi opiniami i lekką narracją oraz humorem okazało się świetnym pomysłem. Autorka maluje pozytywny wizerunek Szwedów, nie wgłębia się w historię narodu, stawiając na to, co tu i teraz, na to, z czym zetknie się ten, kto postanowi odwiedzić kraj Karola XVI Gustawa. Dzięki temu powstała sympatyczna opowieść wywołująca uśmiech na twarzy, pozytywne wibracje i chęć spakowania plecaka.

Tak chcę poznawać świat w tych chwilach, w których sama nie mogę się ruszyć z domu.

***

Książkę polecam

miłośników opowieści o innych krajów

wielbicielom historii z życia imigranta

zainteresowanych życiem Szwedów

wybierającym się do Szwecji

chcącym poszerzyć swoją wiedzę o jednym z europejskich państw

***

[1] Katarzyna Molęda, Szwedzi. Ciepło na północy, Wyd. Czarna Owca, 2015, s. 8.

[2] Tamże, s. 5.

***