Irena Matuszkiewicz "Zjazd rodzinny" Musimy się kochać i szanować

Irena Matuszkiewicz
Zjazd rodzinny
Wyd. Prószyński i S-ka
2015
376 stron

Irenę Matuszkiewicz znałam do tej pory z jednej książki i jednej strony - jako autorkę lekkiej komedii kryminalnej. Po lekturze Nie zabijać pająków taką właśnie etykietkę przykleiłam pisarce, a teraz musiałam zdjąć ją ostrożnie, zwinąć w rulonik i posłać płynnym ruchem do kosza. Wszystko to za sprawą lektury Zjazd rodzinny, pierwszego tomu sagi, która zainteresowała mnie najpierw zdjęciem z okładki, później zawartym na niej cytatem, a w końcu samą fabułą.

Pochodzimy z jednego pnia, musimy się kochać, szanować i wspierać[1].

Z utrzymywaniem więzi rodzinnych bywa teraz różnie. Świat stał się bardziej dostępny, możliwości większe, drogi rozchodzą się coraz łatwiej, o powroty zaś trudniej, bo przecież każdy żyje własnym życiem i nie zawsze ma czas i chęci, by uczestniczyć w cudzym.

Umierają ci, którzy mieli do opowiedzenia historie. Ważne, ciekawe, interesujące, poruszające, mądre. Kiedyś nie chciało się ich słuchać. Teraz często jest już za późno.

Rodzina, której nie znamy

Jest 2014 rok. W Wenecji umiera starsza kobieta. Polski Czerwony Krzyż szuka jej krewnych w kraju nad Wisłą. Dzwonią najpierw do Kuby Korzeńskiego, następnie do jego stryjecznej siostry - Ewy Parelskiej. Twierdzą, że staruszka była ich krewną, rodzoną siostrą Leontyny Korzeńskiej, babki Ewy. Parelska jest jednak pewna, że babka siostry nie miała. Gdy rozmawia o tym z córką, Helenka wpada na pomysł zorganizowania zjazdu rodzinnego. Tak mało wiedzą o swoich krewnych, tak rzadko się widują, niektórych nie znają wcale.

Wywodzimy się z jednego pnia, więc dobrze byłoby poznać inne gałęzie i liście[2].

Jeśli spodziewacie się, że w następnych scenach zasiądziemy przy wielkim stole, wokół tłoczyć się będą przedstawiciele kilku pokoleń żywiołowo dyskutując i dzieląc się ploteczkami oraz historiami swego życia, to jesteście w błędzie.

Międzywojnie

Irena Matuszkiewicz przenosi nas w czasie. Jest rok 1918, gdy syn Elwiry Korzeńskiej, wraca z wojny. Jest chudy, wymizerowany, zawszony, ale żywy. Jego starszy brat nie miał tyle szczęścia. W domu Jan nabiera ciała i sił. Żeni się z Leontyną, kobietą, którą "podsuwa" mu ojciec chrzestny i tak zaczyna się historia rodziny Korzeńskich opisana w Zjeździe rodzinnym. 

Autorka stworzyła galerię ciekawych postaci, przekonywająco oddała łączące ich relacje i co bardzo ważne - zadbała o tło zdarzeń. Historia, która snuje się od roku zakończenia I wojny światowej, jest bowiem historią tak burzliwą, tak pełną zmian mocno odciskających się na życiu ludzi, że nie sposób nie wpisać jej w fabułę, nawet jeśli owa fabuła osadzona jest we Włocławku, a nie na dużo mniej spokojnym terenie Warszawy. Bohaterowie żywo dyskutują o przemianach politycznych, a autorka przemyca w tekście informacje, które pomogą zrozumieć rzeczywistość nawet tym, którzy lekcje historii wspominają z niechęcią. Na tym burzliwym tle obserwujemy życie rodziny Korzeńskich. Jan w dzień prowadzi luksusowy sklep kolonialny i utrzymuje familię. Nocą dokłada wszelkich starań, by rodzina się powiększała. Jedno i drugie wychodzi mu znakomicie. Sklep świetnie prosperuje mimo zawirowań gospodarczych, a na świecie pojawiają się kolejni potomkowie. Licznik zatrzymuje się na siódemce: dwóch chłopcach, pięciu dziewczynkach, w sumie siedmiu różnych charakterach, które niełatwo poskromić.

W wychowywaniu dzieci, Leontynie pomagają Elwira oraz Bunia, gospodyni jakiej ze świecą szukać, a gdzie stadko pociech, tam i nie brak anegdot do opowiadania. Bywa więc ciepło, zabawnie i wzruszająco. Dzieciaki dokazują, wykazują się pomysłowością, knują po kątach i rozbrajają to minką, to tekstem. Czyta się te historie z przyjemnością, mimowolnie przy okazji powracając pamięcią do własnego dzieciństwa i podobnych psot.

Dopracowane szczegóły

Znakomicie się udał Irenie Matuszkiewicz portret ludzi z tamtych czasów. Dyskusje polityczne toczą się żywo, w rozmowach pojawiają się to Dmowski, to Piłsudski, to Narutowicz. Mówi się o kryzysie i inflacji, wspomina wojnę, z niepokojem spogląda w przyszłość. Ale nie samą polityką żyje człowiek, a na pierwszy plan szybko wysuwają się problemy rodzinne. Z siódemką dzieci nie ma co liczyć na nudę, zwłaszcza gdy prezentują one cały wachlarz umiejętności i paletę różnorodnych charakterów. Uśmiech wzbudza domowy teatrzyk, rozczula rysunek Baranka Bożego przypominającego wychudzonego prosiaczka. Gwar nie cichnie. W świąteczne w powietrzu unosi się zapach świeżo mielonej kawy, a do listy rzeczy, którymi można straszyć niegrzeczne dzieci, należy dopisać bigosik cioci Kazi. To są jeszcze te czasy, w których rodzina trzyma się razem, choć lada moment drogi zaczną się rozchodzić. Oczywiście Korzeńscy to nie jedyne postaci, które pojawiają się w Zjeździe rodzinnym. Ich losy łączą się z losami innych mieszkańców Włocławka, co rozbudowuje fabułę o dodatkowe, równie interesujące wątki.

Pierwszy tom sagi kończy się w roku 1939, roku przełomowym. Do tego czasu poznamy zagadkę kobiety zmarłej w Wenecji, ale i wzrośnie nasz niepokój o dalsze losy poznanych w czasie lektury bohaterów. Liczę na to, że autorka nie każe nam długo czekać na ponowne spotkanie z rodziną Korzeńskich. Czekają ich bowiem nieciekawe lata, które bez wątpienia będą pełne emocji i sprawią, że jeszcze mocniej przywiążemy się do ulubionych postaci. Mam nadzieję, że ciężki czas wojny przetrwamy w komplecie.

***

Książkę polecam

miłośnikom sag rodzinnych

wielbicielom powieści obyczajowych

poszukujących powieści z mocno zarysowanym tłem historycznym

miłośnikom okresu międzywojennego

***

[1] Irena Matuszkiewicz, Zjazd rodzinny, Wyd. Prószyński i S-ka, 2015, tekst z okładki.

[2] Tamże, s. 11.

***

Zobacz też:

Irena Matuszkiewicz Nie zabijać pająków