Christer Mjåset "Białe kruki" Ambicje górą

Christer Mjåset
Białe kruki
Wyd. Smak Słowa
2014
378 stron

Tytułowe kruki przeprowadzają niełatwe zabiegi, pełnią wielogodzinne dyżury, piszą artykuły, zdobywają doświadczenie, walczą o posady. Przychodząc do pracy, przywdziewają białe ubrania. Trą oczy ze zmęczenia. Raczej nie mają czasu na przyjemności. Pochłania je kariera. 

Są trzy. Łączą je biel uniformów, ambicje, chęć wykazania się na polu neurochirurgii i samotność. Bez względu na to, ile osób mają wokół siebie, ze swymi myślami i rozterkami ostatecznie zostają same. Jak kruki są inteligentne i jak one trzymają ludzi na dystans. Choć to drugie, to nie zawsze ich świadomy wybór.

Mathias, Thea i Werner, bohaterowie Białych kruków Christera Mjåseta, to młodzi lekarze, którzy by przetrwać w niełatwym zawodzie, muszę wykazać się czymś więcej niż tylko wiedzą, umiejętnościami i silną psychiką. Być może mogliby stworzyć zgrany zespół. Kto wie, może nawet się zaprzyjaźnić? Problem w tym, że chodzą plotki, iż na Oddziale Neurochirurgii w Szpitalu Uniwersyteckim Haukeland w Bergen są przewidziane tylko dwie stałe posady, a tak się składa, że cała trójka ma ochotę zająć te miejsca. I żadne z nich tak łatwo nie odpuści.

Nazwanie powieści Białe kruki thrillerem medycznym, stawia tę książkę na niekoniecznie właściwej półce. Kto wyobraża sobie, że skalpele będą odbierać życie zamiast je ratować, a na szpitalnym korytarzu grasuje morderca, może się nieco zdziwić, ale rozczarować nie powinien. Choć Christer Mjåset w świecie medycyny czuje się doskonale, to wcale nie zamierza wykorzystywać go jako tła brutalnych zbrodni. Nie zmienia to faktu, że Norwegowi udało się napisać powieść pełną intryg i napięcia. Okazuje się, że trup wcale nie jest konieczny, by przykuć uwagę czytelnika, a obserwowanie walki "o stołek" może dostarczyć naprawdę wielu emocji.

Źle się dzieje w lekarskim świecie opisywanym przez Mjåseta. Chyba tylko korupcji w tej książce zabrakło, bo poza nią mamy pełen wachlarz mniej lub bardziej paskudnych zachowań. By sobie pomóc lub nie zaszkodzić, ten i ów gotów jest pomajstrować przy ustawieniach sprzętu medycznego lub podjąć decyzję niekoniecznie dobrą dla zdrowia pacjenta. Między personelem często nie układa się najlepiej. Mamy tu przypadki molestowania seksualnego, mobbing, szykany, przykre podziały na lepszych i gorszych - nie ze względu na stan wiedzy, a wybraną specjalizację. Zawiść i zazdrość są na porządku dziennym. Presja pojawia się z różnych stron. Trzeba też wiedzieć z kim warto trzymać, a kogo unikać. Walka o karierę często wykracza poza zachowania etyczne. 

Przykład idzie z góry. Każdy z młodych lekarzy ma swojego opiekuna, mentora. Nie zawsze jest to przykład dobry, ale czy warto poddawać wątpliwości decyzje przełożonych, gdy układy i sympatie warte są więcej niż umiejętności na sali operacyjnej?

Z pewnością Christer Mjåset, jako neurochirurg, wie o czym pisze. To czyni jego książkę jeszcze bardziej przygnębiającą. Im dalej w las, tym trudniej wytypować wśród bohaterów tego, który faktycznie zasługuje na stałą posadę. Poznajemy ich bowiem nie tylko w sytuacjach oficjalnych, zawodowych, ale także i prywatnie, kiedy to w końcu puszczają im nerwy, a często i tak niełatwe relacje z innymi ludźmi, stają się jeszcze bardziej pogmatwane. Ciężka, odpowiedzialna praca, nie może pozostać bez wpływu na życie osobiste. I nie pozostaje, a obserwowanie tego z boku jest nie napawa optymizmem.

Christer Mjåset
[źródło]

Norweski piasarz doskonale portretuje swoich bohaterów. Sprawdza się jako psycholog, świetnie oddając stany emocjonalne wykreowanych postaci, a przy tym realistycznie, z dbałością o szczegóły, charakteryzuje warunki i zasady, jakie panują w szpitalnych murach. Nie szczędzi też opisów medycznych. Już w pierwszym rozdziale lądujemy na sali operacyjnej, gdzie Mathias po raz pierwszy ma otworzyć pacjentowi czaszkę.

Podniósł wzrok, a piłka trafiła do jego rąk. Mocno ujął uchwyt i wprowadził cieniutkie ostrze do otworu, wykonanego kraniotomem. Poczuł, że rąbek piły dobrze się zaczepił o spód kości. Teraz wystarczyło skupić się na mięśniu przeciwstawnym. Nacisnął pedał. Piła uruchomiła się z wizgiem, Poleciały wióry. a nad otworem w czaszce uniosła się strużka dymu. (...) Ważne było, żeby odważyć się na wystarczająco duży otwór. Gdyby okazał się on zbyt mały, nie udałoby mu się usunąć całej krwi zalegającej na korze mózgowej. Nie spieszył się, przerywał pracę, kiedy czuł, że ostrze napotyka za duży opór, po czym znów do niej powracał. Wkrótce piła zatoczyła krąg i mógł ją wyjąć, i stwierdzić, że nie doszło do naruszenia leżącej poniżej błony[1].

wydanie norweskie

Białe kruki to opowieść, którą można przystawić nie tylko do medycznej rzeczywistości. Wokół nas nie brak ludzi, którzy dla kariery zdolni są zrobić wiele. Wielu też takich, u których sukces zawodowy nie idzie w parze ze szczęściem w życiu prywatnym. Dlatego tak łatwo się w tej powieści odnaleźć, tak mocno ona wciąga, tak silnie przykuwa uwagę. Napięcie rośnie. Podskórnie wyczuwamy, że wiele może się zdarzyć, że bohaterowie są wyczerpani fizycznie i psychicznie, i kwestią czasu pozostaje, kiedy skumulowane emocje będą musiały znaleźć ujście. Wówczas damy się zaskoczyć, gdyż Christer Mjåset nie tylko jest świetnym psychologiem i portrecistą świata medyków, ale i potrafi skonstruować fabułę, w której znajdzie się miejsce dla intryg, zwrotów akcji i zaskakujących momentów.

Możliwość obserwowania akcji oczami poszczególnych bohaterów, pozwala na złożenie spójnego obrazu całej historii. Widać przy tym wyraźniej, jak mylnie można ocenić intencje drugiej osoby, jak ta sama sytuacja widziana z różnych perspektyw może mieć zupełnie inny wydźwięk.

Zasiadłam do lektury thrillera medycznego. Przeczytałam powieść, w której thrillera jest jak na lekarstwo, za to medyczne tło wypada doskonale. Skończyłam Białe kruki mając pewność, że o to otrzymałam kawał dobrej powieści o świecie ludzi ambitnych, którzy skłonni są przymknąć oko na zasady moralne, dobro pacjenta czy etykę, byle osiągnąć swój własny cel. Ponurego obrazka dopełnia wzmianka o finansowych ograniczeniach placówek medycznych. W końcu trzech świetnych neurochirurgów mogłoby zająć trzy ważne stanowiska. Niestety jest komu leczyć, jest kogo leczyć, ale redukcja etatów okazuje się nieunikniona.   

Od zawsze widział się w roli chirurga. Nikogo innego. Nie miał jednak z kim się sprzymierzyć na tym oddziale. Były inne opcje. Może powinien zainteresować się którąś z nich[2].

Jaką opcję wybierze Mathias? Co zrobi Thea? Kim okaże się Werner?

A Ty, drogi Czytelniku, jak wiele granic jesteś w stanie przekroczyć, jak wiele zasad złamać, by wdrapać się na podium?

Ramones - Gimme Gimme Shock Treatment

***

Książkę polecam

miłośnikom dramatycznych, trzymających w napięciu historii

wielbicielom powieści medycznych

przyszłym lekarzom

karierowiczom

***

[1] Christer Mjåset, Białe kruki, przeł. Dorota Polska, Wyd. Smak Słowa, 2014, s. 16.

[2] Tamże, s. 79.

***

egzemplarz recenzencki