Agnès Martin-Lugand "Szczęśliwi ludzie czytają książki i piją kawę" Irlandzki deszcz, francuskie łzy

Agnès Martin-Lugand
Szczęśliwi ludzie czytają
książki i piją kawę
Wielka Litera
2014
208 stron

Wobec tego tytułu nie mogłam przejść obojętnie, choć wszystko we mnie krzyczało, że to może być spore rozczarowanie, bo powieść Agnès Martin-Lugand pachnie z daleka nie tylko kawą, ale i zwykłym czytadłem. Takim, które latem wrzuca się do torby, między okulary przeciwsłoneczne, mleczko do opalania i kocyk. Z całym tym zestawem wędruje się na plażę, gdzie relaks wpisany jest w krajobraz, a szare komórki skwierczą na słońcu. Takim, które nie zaskakuje, nie intryguje, nie wywraca świata do góry nogami. Po prostu sobie jest. Umila godzinkę, czy dwie i ulatuje z pamięci zaraz po strzepaniu z koca ostatnich ziarenek piasku.

Właściwie niewiele się pomyliłam. Szczęśliwi ludzie czytają książki i piją kawę, to lektura z gatunku tych lekkich, niewymagających zbytniego skupienia. Poszukujący ambitniejszych treści, głębszego przekazu, wielkich zaskoczeń - nie znajdzie w niej tego, czego szuka. Mnie skusiła okładka i tytuł. Z miejsca wyobraziłam sobie przytulną kawiarnię w małej miejscowości, w której książki są nie tylko elementem wystroju, ale towarzyszem czytelników szukających wytchnienia, pochłaniających kolejne lektury, pijąc kawę i zajadając sernik czy szarlotkę. Kawiarnię, w której toczą się dyskusje o życiu i literaturze, problemach własnych i bohaterów książkowych. Przytulne wnętrze, zapach kawy, szelest rozmów i przewracanych kartek.

Niczego takiego nie znalazłam. Tytuł okazał się zwodniczy, kryjąc w sobie historię niezwykle banalną, opowiedzianą prostym językiem, w której dialogi rażą nienaturalnością, a klimat deszczowej Irlandii spłynął wraz z tym deszczem hen, do oceanu. Doprawdy, nie mam pojęcia co jest przyczyną sukcesu powieści Francuzki. Szczęśliwi ludzie czytają książki i piją kawę opublikowane w internecie znalazło tak wielu czytelników, że prawa do jej publikacji nabyły wydawnictwa z kilkunastu państw. Pewne zjawiska po prostu trudno wytłumaczyć, jak to, dlaczego kot szaleje ze szczęścia na widok kartonu, a trawa u sąsiada jest zawsze bardziej zielona. Jeszcze trudniej mi zrozumieć, dlaczego książka, która zwodzi mnie tytułem, zawiera wielokrotnie wałkowaną w rozmaitych powieściach treść, na dodatek opowiadaną w sposób, jakiego nie lubię (czyli bardzo spłycony), dlaczego ta powieść mi się w pewien sposób... spodobała.

Powieść o szczęśliwych ludziach nie zaczyna się szczęśliwie. 

Klara i Colin zbiegli w podskokach po schodach.

Dowiedziałam się później, że wciąż wygłupiali się w samochodzie, kiedy uderzyła w nich ciężarówka. Chciałam wierzyć, że zginęli śmiejąc się. Nie mogłam sobie wybaczyć, że nie byłam wtedy z nimi*.

Po śmierci bliskich Diane nie potrafi się pozbierać. Najchętniej nie wychylałaby nosa z domu. Nawet na pogrzeb nie chce iść. Mieszkanie tonie w ciszy. Żadnych rozmów, muzyki, śmiechu. Smutek i wspomnienia. Bluza Colina i truskawkowy szampon Klary. Bohaterka zaniedbuje rodzinę i przyjaciół. Nie chodzi do pracy (kawiarenka literacka jest tylko wspominana od czasu do czasu). Aż w końcu, po roku żałoby, kobieta postanawia wziąć się w garść (no, może nie do końca tak sama z siebie), stuknąć palcem w mapę kraju, do którego jej mąż tak bardzo chciał jechać, ale nigdy swego marzenia nie zrealizował, napotykając opór małżonki. Deszczowa Irlandia. Palec wskazał maleńką wioskę. Kilka dni później Diane stała u progu wynajętego domku w Mulranny.

Tam kobieta powoli powraca do życia. Poznani na miejscu ludzie są ciekawscy, ale sympatyczni. I tylko najbliższe sąsiedztwo nie zapowiada się najlepiej. Edward, choć przystojny, jest niedostępny, opryskliwy i z góry negatywnie nastawiony do nowej mieszkanki Mulranny.

Resztę pozostawię waszym domysłom. Tak, wydarzy się dokładnie to, o czym myślicie. Całość się skończy tak, jak przypuszcza połowa z was. Nie powiem, czy ta mniej czy bardziej optymistyczna.

Szczęśliwi ludzie czytają książki i piją kawę to jeszcze jedna historia o ucieczce na koniec świata i próbie odbudowania życia na nowo. Być może sukces tej powieści kryje się w tym, że większość z nas choć raz była w takiej sytuacji, w której rejterada zdawała się najlepszym z możliwych rozwiązań. Być może czytelnicy pragną prostych słów i jasnego przekazu. Uciekajcie, a znajdziecie. Nowe życie, nowe siły, nową miłość. Nawet w deszczowej Irlandii. Nawet narażeni na taksujące, nieprzyjazne spojrzenia sąsiada. Może czasami proste słowa i ograne prawdy docierają do nas najcelniej, bo często to właśnie ich nie potrafimy zastosować we własnym życiu. Tym tłumaczę sobie sukces Paulo Coelho czy "żółtych kartek" Beaty Pawlikowskiej. A może najzwyczajniej w świecie próbuję uzasadnić to, dlaczego tych kilka chwil spędzonych z książką Agnès Martin-Lugand nie uważam za czas stracony.

Ograna fabuła, spłycone charaktery postaci, historia pozbawiona głębi, bez zaskoczeń, napisana prostym językiem. Byłby z tego ładny film, ze zmoczoną deszczem Irlandią w tle i wzruszonymi widzami przed ekranem. Takie historie się sprzedają. Takie historie smucą, bawią i wzruszają. W tej jest dużo serca, ale zabrakło talentu do zbudowania klimatu, bardziej rzeczywistych postaci czy realnych dialogów. To jakby zarys ładnej, choć zbudowanej w oparciu o mocno wyeksploatowane schematy, historii o próbie powrotu do życia. Szkic ledwie nakreślonych wzruszeń, w którym brakuje dopracowania, kreski pociągniętej ręką fachowca, który wie kiedy nie popadać w przesadę, a kiedy wycisnąć z fabuły co się da.

Odpoczęłam przy tej książce i choć za kilka dni w pamięci zostanie mi jedynie zwodniczy tytuł i przyjemna dla oka okładka, to nie żałuję tych kilku chwil spędzonych z Diane w Mulranny.

Florence + The Machine - Dog Days Are Over

***

Książkę polecam

miłośnikom wzruszających historii

niewymagającym rozbudowanej fabuły

poszukującym lekkiej powieści na wakacyjne słońce lub deszczowe wieczory

***

* Agnès Martin-Lugand, Szczęśliwi ludzie czytają książki i piją kawę, przeł. Beata Turska, Małgorzata Miłosz, Wyd. Wielka Litera, 2014, s. 5.

***

egzemplarz recenzencki