Krystyna Kuhn "Zimowy morderca" Zmowa milczenia

Krystyna Kuhn
Zimowy morderca
Wyd. Dolnośląskie
2013
320 stron

O tym, że przeszłość nierozerwalnie łączy się z teraźniejszością, a konsekwencje wielu działań odczuwalne są nawet po długim czasie, chyba wspominać nie trzeba. Nie zmienia to faktu, że często podejmujemy decyzje nie licząc się z tym, że nas albo kolejne pokolenia, któregoś dnia może dopaść rykoszetem ich efekt. I ściąć z nóg.

Było rok 2006, styczeń, we Frankfurcie trwała mroźna zima. Henrieta Winkler, nestorka bardzo wpływowego rodu przedsiębiorców, słuchała właśnie opery Wagnera. Drewno w kominku się żarzyło, przez okno, do pokoju zaglądał księżyc w pełni. Termometr wskazywał dwanaście stopni poniżej zera. Coś jednak zakłóciło ten wieczorny spokój. Odgłos kroków na żwirze, czyjaś postać stojąca na tyłach ogrodu. Henrieta w jednej chwili zesztywniała ze strachu. Paznokcie wbiły się w jej zwiotczałą skórę dłoni[1]. Gdy staruszka otwierała drzwi, wiodące na taras, w tle wciąż głośno grała muzyka.

Ciało Winkler znalazła gospodyni, Josefa Hirschbach. Nestorka zamarzła przed domem. Sprawca oblał tę kobietę wodą. To oczywiście doprowadziło do gwałtownego wyziębienia ciała[2]. Wcześniej otrzymała mocny cios w twarz. Gdy upadła, ciągnął ją przez cały salon za stopy aż do drzwi tarasu. Nogi gruchnęły o kamienną posadzkę. Trzask pękających kości. Nieznośny ból. Odsunął drzwi na taras. Znowu złapał ją za nogi. Jednym szarpnięciem przeciągnął przez próg na nocny mróz i znów wypuścił. Ponowny gruchot kości. Odgłos przypominający trzask polan w ogniu[3]. To były ostatnie chwile Henriety, morderca zostawił ją tak, z twarzą przyciśniętą do lodowatych kamieni[4]. W gardle czuła krew, zaschło jej w ustach. Czuła zimno i ból. Tak wyglądały ostatnie minuty życia kobiety, którą dopadła przeszłość.

Dzień później zostaje porwany wnuk Winkler. Frederik nie dotarł do szkoły i ślad po nim zaginął. Morderca nie kontaktuje się z rodziną. Jego łącznikiem staje się dziennikarz, człowiek bez skrupułów, który dla dobrego materiału zdolny jest do niekoniecznie chwalebnych czynów. Nie ma żadnego żądania okupu, tylko jedno zdjęcie, na którym był pradziadek chłopca[5]. Morderca i porywacz, najwyraźniej chce coś przekazać rodzinie. Rozpoczyna grę, której stawką jest wolność, a może i życie Frederika. Czego chce przeciwnik wpływowej, bogatej rodziny, właścicieli olbrzymiej firmy budowlanej, jeśli nie zależy mu na okupie? Śledztwo bierze w swoje ręce prokurator Miriam Singer, nazywana "żelazną damą". Już sam przydomek świadczy o tym, że będzie to godna przeciwniczka przestępcy. Wraz z Henrim Lieblerem, komisarzem policji, próbuje dociec motywów zabójstwa i porwania, jednocześnie odkrywając kolejne tajemnice rodziny.

Zimowy morderca, kryminał Krystyny Kuhn łączy w sobie przeszłość i teraźniejszość. Co jakiś czas wątek współczesny przerywany jest historią Zosi, młodej Polki w 1942 roku wywiezionej do przymusowej pracy w Niemczech. Tam, przez jakiś czas, służyła jako pokojówka. Pojawienie się w powieści wątku Zosi sugeruje, że tragedia frankfurckiej rodziny przedsiębiorców ma związek z okresem wojny. Co jednak łączy te dwie historie?

Dość szybko można odgadnąć kim jest przestępca, ale motyw jego działania długo pozostaje zagadką. Ślady prowadzą do Krakowa i tam na jakiś czas przenosi się akcja. Zimowy morderca to poprawnie napisany kryminał, nawiązujący do wydarzeń okresu drugiej wojny światowej, do roli jaką odegrały w niej nie tyle jednostki militarne, co zwykli ludzie. Często młodsze pokolenia niewiele wiedzą na temat przeszłości rodziny, jej ciemnych spraw. Duma z przynależności do firmy przekazywanej z pokolenia na pokolenie, często wolna jest od balastu win i krzywd, jakie stały się udziałem poprzednich zarządców. Brak znajomości przeszłości nie ciąży, jeśli nie wie się jak wiele ona mieści w sobie nie tylko dobra, ale i zła. Gdy na jaw wychodzą pewne fakty, włos jeży się na głowie na myśl, ile trupów mogą w sobie mieścić eleganckie szafy i zagracone schowki.

Zimowy morderca lepiej sprawdza się jako powieść niż kryminał. Zbyt łatwo odgadujemy, kto jest naszym przeciwnikiem, motyw zemsty jest od razu widoczny, nieznane są jedynie przyczyny tak nagle ujawnionej agresji. Z drugiej strony to właśnie intryga kryminalna zmusza do refleksji na temat roli zwykłych ludzi w czasie wojny, win i krzywd z tamtych czasów oraz braku ich rozliczenia, co przez lata męczy tych, którzy boli brak sprawiedliwości. Można to odnieść nie tylko do czasów wojny, bo problem jest uniwersalny. Bogactwo i wpływy sprawiają, że nie każda wina skończy się karą. Pieniądze i znajomości niejednokrotnie pomogły w zatuszowaniu drobnych przestępstw i wielkich zbrodni.

Książkę czyta się dobrze, nie zachwyca, ale i nie nuży. Trochę irytowały mnie uogólnienia, jakie autorka włożyła w usta krakowskiego pomocnika zrozpaczonej matki porwanego chłopca. My Polacy żyjemy z dnia na dzień. Myślimy najdalej na miesiąc do przodu. Dopóki mamy pieniądze, wydajemy je, bo pojutrze może ich nie być. Jak komuś pomagamy, nie pytamy dlaczego[6]. Nie lubię takich uogólnień. Nawet jeśli jest w tym trochę prawdy, to z pewnością nie jest to prawda odnosząca się do ogółu. A jeśli już chcemy myśleć stereotypowo, to włożenie takiego tekstu w usta krakowianina, trąci oksymoronem.

Trzeba ponieść odpowiedzialność za to, czym się zawiniło[7]. Henrieta Winkler ją poniosła. Jaka jest jej wina?

***

[1] Krystyna Kuhn, Zimowy morderca, przeł. Małgorzata Słabicka, wyd. Dolnośląskie, 2013, s. 10.

[2] Tamże, s. 29.

[3] Tamże, s. 12.

[4] Tamże.

[5] Tamże, s. 68.

[6] Tamże, s. 274.

[7] Tamże, s. 78.