Tom Winter "Zagubione szczęście" Napisz chociaż krótki list

Tom Winter
Zagubione szczęście
wyd. Wielka Litera
2013
288 stron

Kumulacja emocji, znacie to? Coś się w was gromadzi i nie może znaleźć ujścia. Nie zawsze chcemy swoimi problemami zawracać głowę bliskim. Bywa i tak, że w otoczeniu nie mamy kogoś, kto w tej właśnie chwili wysłucha, pocieszy, pomoże. Można wyruszyć nocą do miasta, dzielnic pubów i barów, gdzie w półmroku za kontuarem czai się gotowy znieść nasze smętne towarzystwo barman. Można z głową wtuloną w poduszkę skorzystać z telefonu zaufania lub w bladej poświacie nocnej lampki, wylewać swe żale na kartach dziennika. Można też napisać list i wrzucić go do pocztowej skrzynki. List ten, bez znaczka i adresata, prawdopodobnie trafi donikąd, lecz przecież zdarzyć się może, że wpadnie w czyjeś ręce, że ktoś go przeczyta. Gdzieś tam, w maleńkim budynku poczty, na zapleczu, z rumieńcem wstydu towarzyszącym wgłębianiu się w cudze sekrety, ktoś przeczyta tych kilka słów. Może uśmiechnie się, może zamyśli. Kto wie?

Carol jest nieszczęśliwa. Carol marzy o chorobie. Nie o żadnej śmiertelnej ani o kalectwie. Nie chce korzystać z parkingu dla niepełnosprawnych, pomimo oczywistych korzyści.

"Faktycznie, niewiele w życiu osiągnęła - mogłaby powiedzieć ludziom - ale to ze względu na... mój trąd".

Wyobraża sobie, jak ze współczuciem kiwaliby głowami, jednocześnie odsuwając się od niej, i może nawet sama czułaby się lepiej, patrząc co rano w lustro: kobieta w średnim wieku, która wprawdzie wiele nie osiągnęła, ale tylko dlatego, że nie mogła, zbyt zajęta złuszczaniem obumarłej skóry i szukaniem zagubionych części ciała[1].

Carol nie dogaduje się z siedemnastoletnią córką, męża ma za skończonego palanta i właśnie postanowiła zmienić swoje życie. Chce odejść. Zostawić rodzinę i zacząć nowe życie. Postanowione. Powie mu dziś przy obiedzie, chociaż nie bardzo wie, jak zacząć[2]. Nie wie też, że nie zacznie wcale, bo mąż pierwszy wyskoczy ze ścinającą z nóg rewelacją. Mąż-palant ma raka. Guza na jądrze. I nawet sfrustrowana, zdecydowana na odejście Carol, nie potrafi tak po prostu odwrócić się na pięcie, oddalić niespiesznie, by już nie wrócić, by zostawić Boba samego, z czającym się w jego oczach przerażeniem, z widoczną w nich niemą prośbą. Bądź przy mnie.

Chwilowo plany Carol diabli wzięli. Kobieta dusi się we własnej złości i nie bardzo wie, jak należałoby postąpić. Wiesz co? Powinnaś napisać list. (...) Chodzi o to, żeby przelać na papier wszystkie swoje uczucia, a potem to spalić[3], radzi jej przyjaciółka. List do wszechświata, bez adresata, bez wysyłki. Pomysł wydaje się idiotyczny, a jednak Carol udaje się przełamać. Pierwszy list jest pełen złości, kolejne coraz bardziej wyważone. Nie kończą spalone w umywalce, kobieta wrzuca je do skrzynki na listy. W sortowni trafiają w ręce Alberta. Początkowo jedynie odrobinę intryguje go koperta bez adresu, z uśmiechniętą buźką wymalowaną w rogu, później, gdy zapoznaje się z treścią kolejnych listów, zaczyna odczuwać swego rodzaju więź z nadawcą. I czeka na kolejną dostawę poczty.

Albert. Mężczyzna w sile wieku, samotny po śmierci żony, nieszczęśliwy, z kotką-nielotem, która po spotkaniu z twardym podłożem ma łapki uwięzione w gipsie, nie miewa zbyt wielu powodów do radości. Lada moment straci pracę, nie ma przyjaciół, za to mieszka w sąsiedztwie faceta, który jak tylko może, stara się zatruć Albertowi życie. Smutny życiorys.

Zagubione szczęście. Prosta historia. Nic nadzwyczajnego, a jednak czyta się ją z przyjemnością.

Carol nie ma pojęcia, że ktoś czyta jej listy. I nie jest dla niej istotne, czy trafiają one w czyjeś ręce, czy giną w próżni. Wychodząc na ulicę, myśli o ludziach, którzy się modlą. Oni czują się lepiej nie tylko dlatego, że wylali swe żale, ale też dlatego, iż wierzą, że ktoś ich wysłuchał. Czy to takie ważne, żeby to była prawda? Niespecjalnie. Wystarczy, że istnieje taka możliwość[4]. Czasami tych kilka słów skreślonych na kartce przynosi ulgę. Złe emocje ulatują, Wraca spokój i zdolność racjonalnej oceny sytuacji. Warto spróbować.

Zagubione szczęście to debiutancka powieść. Tom Winter nie sięgnął po temat oryginalny, ale stworzył powieść pełną ciepła i spokoju, która może nie kipi nadmiernie skrajnymi emocjami, ale przynosi ukojenie, spłyca oddech, spowalnia zbyt mocno kołaczące serce. Listy mają w sobie spokój, jakiego nie zawiera bezduszność maili czy skrótowość sms-ów. I taki sam spokój ma w sobie powieść Brytyjczyka. Nie znaczy to, że autor spłyca frustracje Carol, strach Boba, czy żal Alberta. Nadaje jednak tym emocjom nieco bledszy odcień, a przy tym wprowadzając odrobinę humoru sprawia, że Zagubione szczęście niesie w sobie spory ładunek optymizmu.

Bohaterów w tej powieści mamy różnych, od wzbudzających sympatię, po wywołujących niechęć. Moim ulubieńcem stał się Albert. I przede wszystkim trzymałam kciuki za to, żeby to on właśnie odnalazł tytułowe "zagubione szczęście".

Boleję jedynie nad zakończeniem, nieco zbyt pospiesznie wprowadzonym, jakby autor chciał puścić bohaterów wolno, nie dając czasu ani im, ani czytelnikom, na oswojenie się z nową sytuacją. Listy, które w pewien sposób połączyły Carol i Alberta, nie przejdą bowiem bez echa, ale o ile wcześniej Tom Winter poświęcał im więcej czasu, o tyle w pewnym momencie urwał historię, dorzucając jedynie kilka akapitów pozwalających ujrzeć przyszłość, trochę zbyt cukierkową, moim zdaniem. Jednak zawsze można nie czytając ostatniego rozdziału, pozostać w sferze niedopowiedzeń i samemu wykreować przyszłość bohaterów. W końcu kto powiedział, że każda historia może mieć tylko jeden właściwy finał?

Kate Bush Army Dreamer

piosenka, która wzruszyła Boba do łez

***

[1] Tom Winter, Zagubione szczęście, przeł. Małgorzata Miłosz, wyd. Wielka Litera, 2013, s. 5.

[2] Tamże, s. 6.

[3] Tamże, s. 29.

[4] Tamże, s. 64.

***

Przy okazji, chciałabym Wam polecić dwa filmy, w których to właśnie listy odegrały bardzo dużą rolę. Pierwszy z nich to wspaniała animacja Mary i Max, drugi to Listy do Julii, przesympatyczna komedia romantyczna. Zwiastuny poniżej.

Mary i Max reż. Adam Elliot

Listy do Julii, reż. Gary Winick