AnnRK: Myśli i słowa wiatrem niesione: Carlos Ruiz Zafón "Labirynt duchów" [RECENZJA PRZEDPREMIEROWA]

Cmentarz Zapomnianych Książek, tom 4

Pod tytułem była dwustronna ilustracja wykonana piórkiem i tuszem. Obraz przedstawiał upiorne miasto, w którym budynki miały twarze, a chmury prześlizgiwały się pomiędzy dachami niczym węże. W powietrzu unosiły się dymy z ognisk i stosów. Nad miastem dominował ogromny płonący krzyż na jednej z pobliskich gór. Alicja rozpoznała na ilustracji obraz Barcelony. Była to jednak Barcelona inna. Barcelona przeistoczona w dręczący koszmar widziany oczyma dziecka. Przerzuciła kolejne strony i zatrzymała się na ilustracji przedstawiającej świątynię Sagrada Familia. Na rysunku bryła budowli zdawała się ożywać: niedokończona katedra pełzała niczym smok, a cztery wieże fasady Narodzenia Pańskiego wiły się, wyciągając ku niebiosom z siarki paszcze ziejące ogniem.*

Oczekiwanie

Czekałam na ciebie, Labiryncie duchów. Czekałam nawet wtedy, kiedy nie miałeś jeszcze tytułu, a ja nawet nie miałam pojęcia czy powstaniesz. Czekałam na ciebie mają w pamięci emocje ukryte na kartkach Cienia wiatru, powieści, dzięki której pokochałam Barcelonę jeszcze zanim po raz pierwszy zgubiłam się w plątaninie jej ulic. Czekałam, nawet gdy Gra anioła mnie nieco zawiodła. I później, gdy patrzyłam na Montjuïc nie widząc już w fortecy atrakcji turystycznej, a miejsce przerażające, wypełnione bólem, strachem, krzykami cierpiących. Tak, byłam wtedy po ponownej lekturze Więźnia nieba.

Czekałam na ciebie, Labiryncie duchów. Cała byłam pełnym nadziei oczekiwaniem. Jesteś ostatnią cegiełką zamykającą tę historię. Teraz zostaną mi już tylko powroty. Na Cmentarz Zapomnianych Książek, do księgarni Sempere i Synowie, na Aleję Tibidabo i do wielu innych miejsc. Często niebezpiecznych, tajemniczych, obiecujących dreszcz emocji.

Zrobiło się niepokojąco sentymentalnie. Zajrzyjmy więc do powieści.

Ostatnie zlecenie

Pięć lat czekania i jest. Carlos Ruiz Zafón zamyka tetralogię Cmentarz Zapomnianych Książek tomem Labirynt duchów. To ostatnia okazja, by przejechać się Błękitnym Tramwajem z Danielem Sempere, odwiedzić jego ojca, Juana, w jego klimatycznej księgarni czy uśmiechnąć się słysząc życiowe mądrości Fermína. Wracają dobrze nam znani bohaterowie, ale i pojawiają się nowi. Wśród nich żyjąca i pracująca w Madrycie Alicja Gris, której przybycie do Barcelony zburzy spokój Daniela i jego bliskich.

Przed laty przecięły się ścieżki Alicji i Fermína, przyjaciela rodziny Sempere. Gris była wówczas dzieckiem, a w Barcelonie wybuchła wojna. Teraz mamy 1959 rok, Alicja wyrosła na kobietę piękną, inteligentną i... niebezpieczną. Pracuje jako agentka i doskonale sprawdza się w tej roli. Mimo towarzyszącego jej bólu powodowanego przez wojenną kontuzję, w tym fachu mało kto może jej dorównać. Najnowsze zlecenie ma być ostatnim, jakiego się podejmie, ale - jak się okaże - także i najbardziej niebezpiecznym. Dotyczy zniknięcia ministra kultury, Mauricia Vallsa, mężczyzny, którego życie nie jest wolne od mrocznych tajemnic, a życiorys kryje takie punkty jak posada dyrektora w więzieniu na barcelońskim Montjuïc. Znaleziony w domu ministra tom serii książek Labirynt duchów jest jednym z bardziej zagadkowych wątków śledztwa, które poprowadzi Gris i jej partnera z policji prosto do serca Katalonii.

Mrok i tajemnice

Labirynt duchów to blisko dziewięć setek stron i sporo wątków. W tle trochę Madrytu i mnóstwo Barcelony. Wszystko skąpane w klimacie tajemnicy i sporej dawki mroku. Ten kryje się nie tyle w zaułkach miast, co w ludzkich duszach. Carlos Ruiz Zafón zaczyna od wybuchu wojny domowej, kończy na śmierci Franco, więc czas akcji przypada na okres bardzo trudny, pełny niepokojów, przemocy, podziałów, ludzi zdolnych do niewyobrażalnych okrucieństw. Autor nie ucieka w fikcję całkowicie zapominając o rzeczywistości. Tło tworzą zdarzenia znane z historii (przerażające jest to, że prawda o pewnym procederze, którą odkryła Alicja nie jest wytworem fantazji autora) i miejsca, które znajdziemy na mapie, dzięki czemu podróż śladami bohaterów jest jak najbardziej realna.

Główna intryga ma mocne zabarwienie kryminalne. Będzie tajemniczo i niebezpiecznie. Poleje się krew, a krzyki bólu będą obijać się echem o ściany barcelońskich kamienic i willi. Tajni agencji prowadzą swoje tajne śledztwa, a mundurowi nie wahają się przed sięgnięciem po najbardziej okrutne metody, by wydobyć prawdę z przesłuchiwanym lub ukarać tych, którzy psują im szyki. Zaginięcie polityka to zaledwie czubek góry problemów, z jakimi zmierzą się bohaterowie, a sekrety, które przy okazji wyjdą na jaw, dotkną ich także prywatnie.

W Labiryncie duchów nie zabraknie miejsca na historie miłosne, piękne i tragiczne. Czasem pojawi się i powód do uśmiechu, bo znajdzie się tu kilka postaci o ciętym języku, humorystycznym usposobieniu, biegle posługujących się frazami zaprawionymi ironią. Wśród bohaterów wyróżniają się rubaszny Fermín i niejednoznaczna Alicja (która bierze na swoje barki rolę wiodącej postaci i myślę, że wychodzi jej to na tyle świetnie, że zasługuje na osobną opowieść, zwłaszcza, że akurat jej wkroczenie w życie rodziny Sempere wydaje mi się wątkiem stworzonym odrobinę na siłę). Także wielu innych bohaterów zapada w pamięć, nawet jeśli ich role nie są przesadnie rozbudowane. Rozczarowuje kreacja postaci Daniela, mdła i nijaka.

El Pinar

Dekadencka atmosfera, filmowe kadry

Cieniem wiatru Carlos Ruiz Zafón zaprosił czytelników do odbycia niesamowitej podróży w miejscu i czasie. Klimatycznej, zagadkowej, emocjonującej. Labiryntem duchów udanie tę podróż zamyka i ten właśnie tom przynosi emocje najbliższe temu, co przeżyliśmy na początku tejże wyprawy.

Atmosfera finałowego tomu jest gęsta, duszna. Choć nie brak iskierek humorystycznych, choć pojawiają się ludzie prawi i wątki pozwalające wierzyć w ludzkie dobro, to lwią część emocji stanowią te z przeciwnego bieguna. Bo Labirynt duchów to opowieść o zemście i nienawiści, o złu przybierającym różne postaci, o błędnych wyborach, obsesjach, upokorzeniach, krzywdach wyrządzanych niewinnym. Atmosfera jest raczej dekadencka. Nie brak tu paskudnych postaci, upiornych miejsc. W opuszczonych willach słychać kroki i krzyki, cmentarz książek może być schronieniem i śmiertelną pułapką, a kolekcja lalek potęguje dojmującą samotność właścicielki. Choć pewnie nigdy nie doczekamy się ekranizacji (autor jest jej przeciwny), podobnie jak poprzednie tomy, tak i ten jest bardzo filmowy.

Fabuła czasem toczy się dość przewidywalną ścieżką, innym razem zaskakuje. Autor domyka kolejne wątki, nawiązując przy tym do poprzednich tomów, więc choć można tę serię czytać w dowolnej kolejności, to myślę, że Labirynt duchów warto sobie zostawić na koniec. Objętość powieści jest jednocześnie jej wadą i zaletą. Wadą, bo trudno się oprzeć wrażeniu, że bez straty dla opowiedzianej historii, można by ja nieco skrócić. Zaletą, bo pozwala dłużej cieszyć się przyjemnością przebywania w świecie Alicji i pozostałych bohaterów.

To była udana podróż. Fascynująca i pełna niebezpieczeństw.

Carlos Ruiz Zafón, dziękuję. Za opowieść, za Barcelonę, za wywołujący dreszcze klimat i za każdy uśmiech wywołany pojawieniem się Fermína.