Rosa Ribas, Sabine Hofmann "Wielki chłód" [RECENZJA]

- Niech pani stąd idzie! - rzekł. Nie było w tym groźby, raczej prośba.

Zwolniła kroku i spojrzała na niego. Potem popatrzyła na chłopca, który kiwając głową, potwierdzał słowa ojca. U jego boku pojawił się wyleniały szary kot; on też śledził ją wzrokiem.

- Niech pani wyjedzie z tej wsi. Nie znajdzie w niej pani nic dobrego.

- Tu mieszka potwór... - dodał chłopiec[1].

Czy muszę dodawać, że Ana Martí nie posłuchała? I że przyjdzie jej tego żałować?

Sensacja na prowincji, czyli opuszczamy Barcelonę

Po Darze języków, Wielki chłód jest moim drugim spotkaniem z twórczością Rosy Ribas i Sabine Hofmann, katalońsko-niemieckiego duetu pisarskiego, który powołał do życia wspomnianą dziennikarkę Anę Martí. Młoda kobieta wybrała sobie niełatwy zawód, zwłaszcza w czasach, kiedy był on zdecydowanie męską domeną. Akcja kryminału rozgrywa się bowiem w latach pięćdziesiątych ubiegłego wielu, okresie dyktatury generała Franco.

Tym razem miejscem akcji nie jest moja ukochana Barcelona. Szybko opuścimy to miasto, bo kobieta materiały do artykułu będzie zbierać na prowincji. Znajdziemy się w Las Torres w prowincji Teruel, niewielkiej górskiej wiosce, o której pies z kulawą nogą nie słyszał, a która nagle przykuła uwagę wielu za sprawą pewnego cudu. 

Zima i trudne czasy dla dziennikarki, czyli o tle zdarzeń

Mamy 1956 rok i zimę, jakiej w Hiszpanii nie było od kilkudziesięciu lat. Ma to ogromne znaczenie dla tej historii, bo chłód i opady śniegu odegrają w niej niebagatelną rolę. Tak, hasło "odcięta od świata" w pewnym momencie niebezpiecznie zacznie pasować do Las Torres, jednej z tym malutkich miejscowości, które z pozoru nie wyróżniają się niczym, ale gdy tylko przyjrzeć się bliżej relacjom między mieszkańcami, włosy stają dęba, ciarki przechodzą, a nogi same rwą się do ucieczki. Problem w tym, że tym razem uciec się nie da.

Anę Martí do Las Torres przywiodło zadanie dziennikarskie. Reporterka pisze dla tygodnika El caso, popularnego czasopisma donoszącego o rozmaitych, sensacyjnych wydarzeniach. W kraju, w którym panują ekhem... spokój i porządek[2] liczba dozwolonych artykułów o morderstwach z areny krajowej jest ściśle określona (jeden numer - jeden artykuł o zabójstwach), a los o przyszłość magazynu, każe cenzurować wiadomości, pomijając nazwy placówek czy zakładów uwikłanych w ciemne sprawki czy milczeń o skorumpowanych policjantach. Jako kobieta Ana ma jeszcze trudniej. Chętnie by ją widziano piszącą o modzie, związkach w wyższych sferach czy przyjęciach dobroczynnych organizowanych przez barcelońską śmietankę towarzyską. Z poprzedniej pracy odeszła niedoceniona, często wyszydzana przez kolegów. W El caso pisze pod pseudonimem. Tak jest zdecydowanie prościej, choć pełnej satysfakcji nie daje. Za to tematy są ciekawsze.

Sekrety i strach, czyli o tym dlaczego mieszkańcy nie chcą mówić

Podobno w Los Torres mieszka dziewczynka, o której już zaczyna się mówić jak o małej świętej. Dziecko ze stygmatami, które potrafi uzdrawiać nie jest tematem, jaki kręciłby sceptyczną Anę, ale a nuż szef ma rację i za tym wszystkim kryje się jakaś ciekawa historia? Martí ma szansę na elektryzujący materiał, a alkad Los Torres (ktoś w rodzaju hiszpańskiego burmistrza) i tamtejszy ksiądz widzą w całej tej sensacji szansę na sławę, chwałę i pieniądze. Nie wszyscy we wsi cieszą się z przyjazdu dziennikarki. Prowadząc swoje śledztwo, kobieta trafi i na sprzymierzeńców, i wrogów. A im bardziej będzie pytać, drążyć i węszyć, tym trudniej będzie o tych pierwszych, za to liczba tych drugich błyskawicznie wzrośnie. 

Los Torres kryje wiele tajemnic. Ludzie mają wiele sekretów. Tych małych, osobistych, ale i tych większego kalibru, od których przechodzą dreszcze. Mieszkańcy niechętnie odpowiadają na pytania, atmosfera jest gęsta, a padający śnieg sprawia, że chłód przenika do kości. Za ludzkim milczeniem kryje się strach. Widać go w oczach dzieci, widać w spojrzeniach dorosłych. Skąd się wziął? Dlaczego rządzi życiem tego niewielkiego społeczeństwa? Prawda jest przerażająca, a dotarcie do niej będzie miało wysoką cenę.

Łańcuch powiązań, czyli wszyscy są ważni, choć nie każdy o tym wie

Dar języków był książką dobrą. Wielki chłód czytałam z zapartym tchem. Motyw hermetycznego społeczeństwa i jego tajemnic, pozornego spokoju burzonego przez pojawienie się osoby z zewnątrz, po raz kolejny okazuje się dawać ogromne możliwości. Rosa Ribas oraz Sabine Hofmann wycisnęły z niego świetną, trzymającą w napięciu historię.

Atmosfera gęstnieje ze strony na stronę. Mimo iż fabuła nie pędzi na łeb na szyję, dzieje się tu sporo. Im dalej w las, tym większa dynamika zdarzeń. Niepokój nie znika ani na moment, a kolejne sceny jeszcze bardziej potęgują poczucie niepewności i strachu. Postaci są tu ciekawe i wiele z nich kryje w sobie sekrety zmieniające bieg historii. Mamy tu m.in. księdza, burmistrza, kapitana gwardii, lokalnego bogacza, nauczyciela, samotną wdowę z bolesną przeszłością, wioskowego głupka, dziecko ze stygmatami, niepokorną dziewczynkę z rodzaju tych, których trudno się pozbyć.  Krótko mówiąc, przedstawicieli rozmaitych postaw, zawodów, charakterów. Każdy ma do odegrania jakąś rolę, każdy znaczenie i wpływ na bieg historii.

Lawina zdarzeń, czyli nie każdemu pisany jest szczęśliwy finał

Pisarki świetnie namalowały obraz odciętej od świata górskiej wioski, środowiska bardzo hermetycznego, religijnego, pełnego przesądów. Tu fanatyzm potrafi odebrać zdolność logicznego myślenia i okazać się silniejszym niż miłość do bliskiej osoby czy dbanie o jej dobro. Jednak nie tylko Kościół ma tu moc. Sieć zależności jest o wiele bardziej złożona, a relacje między bohaterami oparte na strachu, który zmusza do potwornych czynów. Autorki świetnie zestawiły różne postawy bohaterów, zgrabnie wplotły w realistyczną fabułę kryminalną wiarę w cuda czy opowieści o potworach. Rozwiązanie przyprawia o dreszcze

Wielki chłód może odnosić się do pory roku. Do przysypanego śniegiem lutego wymagającego ciepłych ubrań i kubka prawdziwej kawy pod ręką (a o nią w tamtych czasach niełatwo). Wielki chłód może odnosić się także do ludzkich postaw. I tak jak pod śniegiem, w ziemi tętni życie, tak i w bohaterach kłębią się ogromne emocje. By się do nich dostać, ktoś musi przestać się bać i zacząć mówić. A wtedy nie będzie już odwrotu. Lawina zdarzeń ruszy i nie każdy, kogo porwie, wyjdzie z niej żywy.

Rosa Ribas, Sabine Hofmann
Wielki chłód
Wyd. Sonia Draga
2017
318 stron

***

Książkę polecam

miłośnikom kryminałów

szukającym motywu małych społeczeństw w kryminale

ciekawym Hiszpanii w czasach dyktatury Franco

zainteresowanym motywami religijnymi w kryminałach

nie obawiającym się pobytu w odciętej od świata hiszpańskiej wiosce

szukającym trzymających w napięciu fabuł

ciekawym co powoduje tak wielki strach u mieszkańców Los Torres

***

[1] Rosa Ribas, Sabine Hofmann, przeł. Patrycja Zarawska, Wyd. Sonia Draga, 2017, s. 84.

[2] Tamże, s. 24

***

Przeczytaj też

Rosa Ribas, Sabine Hifmann Dar języków - recenzja

Z książką po... Barcelonie 

literatura katalońska

książki i filmy o Barcelonie

fotorelacje z podróży do Hiszpanii