Anna Dziewit-Meller i Marcin Meller "Gaumardżos!" No wiesz, to jest Gruzja

Anna Dziewit-Meller
Marcin Meller
Gaumardżos! Opowieści z Gruzji
Wyd. Świat Książki
2011
400 stron

Można jeździć pod prąd i bez prawa jazdy. Załatwienie najprostszej rzeczy bywa koszmarem. Na stacji benzynowej gość potrafi trzymać w jednej ręce wąż, a w drugiej zapalonego papierosa. Jeżdżą jak szaleńcy. Kiedy się otwierają jakieś drzwi, najpierw nikt się nie rusza, a potem wszyscy walą naraz. Ciągle krzyczą. Prądu często nie ma[1].

Alkohol płynie do gardeł litrami, gościnność jest legendarna, a radość życia wylewa się zewsząd ciurkiem niczym sok z nadgryzionych chinkali. 

Witamy w Gruzji, górzystej byłej republice radzieckiej, w której szaleństwo miesza się ze spokojem, humor ociera się o absurd, a czas... Cóż... Upływu czasu nie krępują minuty czy godziny. Tak jak Latynosi umawiając się rzucając hasło "mañana" mogą mieć na myśli spotkanie za godzinę, za pięć, a może i jutro, tak i w Gruzini mają specyficzne podejście do punktualności. 

Georgia Maybe Time.

Anna Dziewit-Meller i Marcin Meller mieli się na własnej skórze przekonać, jak wygląda ten zwariowany gruziński świat. Chaotyczny, nieprzewidywalny, specyficzny, ale przy tym niezwykle gościnny, pełen pozytywnej energii. Świat, w którym konieczne jest nabranie dystansu i uwolnienie się od sztywnych reguł i terminów. Szwajcarski zegarek najlepiej zostawić w domu.

Gaumardżos! Opowieści z Gruzji to reportaż zmiksowany z książką podróżniczą. Szaszłyk - tak miał brzmieć jej tytuł, ale istniała obawa, że kulinarne brzmienie umieści tę publikację na niewłaściwej półce. Pomysł na tytuł nie przetrwał, ale zawartość nie uległa zmianie. Znajdziecie w niej najróżniejsze opowieści - od absurdalnych i, mamy nadzieję, budzących uśmiech, po historie poważne, a nawet zupełnie tragiczne. Znajdziecie reportaże i opowieści. Do śmiechu i do płaczu, bo w gruzińskiej mentalności emocjonalne podejście do świata jest niezmiernie ważne. Bohaterami książki są przeróżni ludzie - od naszych najbliższych przyjaciół, po wielką królową sprzed setek lat. Wśród tego wszystkiego jesteśmy w dodatku my dwoje i nasze osobiste przygody i przeżycia[2] - tak zapowiadają książkę jej twórcy.

Wszystko to prawda. Raz jeden z autorów, raz drugi opowiada o swoich gruzińskich przygodach, Trochę w tym wszystkim geograficznych faktów, sporo historii, nieco polityki, ale przede wszystkim - ludzi. To głównie o nich jest Gaumardźos!. O wszystkich tych, których małżeństwo Mellerów spotkało w czasie swoich gruzińskich wojaży.

Anna Dziewit-Meller i Marcin Meller
[źródło]

Nietrudno zauważyć, że kraj ten jest autorom ogromnie bliski. A nawet gdyby kogoś naszły wątpliwości w tych chwilach, gdy Marcin Meller walczy z grawitacją po zderzeniu z kolejnymi przejawami gruzińskiej gościnności, a Anna Dziewit-Meller narzeka na zjawisko Georgia Maybe Time, to szybko się ich pozbędzie, gdy autorzy radośnie oznajmią, że to w Gruzji... biorą ślub.

Gruzja Mellerów jest miejsce fascynującym, wypełnionym ludźmi, śmiechem, jedzeniem, pod którym uginają się stoły oraz litrami, ba! hektolitrami alkoholu. Ten ostatni obecny jest w porze śniadania, obiadu i kolacji. Dobry na kaca, przed podróżą, na powitanie gości i na gości pożegnanie. To takie remedium na brak pracy, zbyt dużo wolnego czasu, dziurawe drogi. To duma z winiarskiej tradycji i toasty, których wygłaszanie okazuje się być prawdziwą sztuką. To towarzysz każdej imprezy. Pity z kielicha, rogu, albo... dachówki lub klosza lampy naftowej (uprzednio zatkawszy spód klosza własną dłonią, co wymusza wypicie wina duszkiem, bez względu na to, ile mieści się go w... hmmm... naczyniu). Gdy będziecie szukać odpowiedniej dachówki, pamiętajcie, że musi być długa i wypukła, a raczej wklęsła, bo do wgłębienia wlewa się z góry wino, a z dołu otworem paszczowym wchłania się płyn[3].

Gaumardźos! należy do tych książek, w których każdy wielbiciel zgłębiania obcych kultur znajdzie coś dla siebie. Misz-masz, krótko mówiąc. Dobre to i niedobre, bo z jednej strony pozwala spojrzeć na Gruzję z rozmaitych perspektyw, z drugiej, w zależności od tego co kogo interesuje, bywa raz niesamowicie interesująco, innym razem zaś zwyczajnie nudno. Mniej mnie ciekawiły historie dotyczące polityki, za to z zapałem czytałam o gruzińskiej kulturze, kuchni i związanej z nim suprze, czyli tradycyjnej uczcie przy suto zastawionym stole, podczas której dyskusjom i toastom nie ma końca. Ogromnie podobały mi się opowieści o gruzińskich obyczajach, wizycie w łaźni, wyprawie w góry czy szaleństwach na drodze. Mellerowie opowiadają z humorem, więc ich historie czyta się naprawdę dobrze.

W tych opowieściach będzie miejsce nie tylko na tańce, śpiewy i biesiady. Pojawią się też nieco bardziej mroczne tematy, jak choćby stosunki rosyjsko-gruzińskie czy historia sprzed ponad trzydziestu lat, czyli próba porwania samolotu przez grupę młodych ludzi, która skończyła się tragedią nie tylko dla porywaczy (ten temat do dziś dzieli Gruzinów; jedni potępiają porywaczy, drudzy potrafią usprawiedliwić ich chęć ucieczki z kraju; mnie, o dziwo, opis tych zdarzeń wynudził śmiertelnie). Trudno też, by pisząc o tym kaukaskim kraju, nie wspomnieć o Stalinie, nie zajrzeć do Gori, rodzinnego miasta radzieckiego przywódcy. Ta mroczna część, choć konieczna przy opisywaniu kraju, zdecydowanie najmniej mnie zainteresowała. Szybko zatęskniłam za opowieściami zza biesiadnego stołu.

Różnorodność historii umieszczonych w Gaumardżos! jest spora. Od zabawnych po tragiczne, a nawet romantyczne. Ona Polka, on Gruzin. Zakochali się w sobie w wiele lat temu, ale razem być nie mogli. Ona miała wówczas szesnaście lat. Mimo iż minęło drugie tyle, wciąż o nim pamiętała. Po latach spotkali się ponownie. Jak zakończyła się historia młodzieńczej miłości Polki i Gruzina? Co stanie się, gdy po kilkunastu latach rozłąki padną sobie w ramiona? Cóż... Tego oczywiście nie zdradzę, ale jest to świetny materiał na film. Na komedię romantyczną. Z przewagą komedii.

Mellerowie zarażają pasją i pokazują Gruzję swoimi oczyma. Mnóstwo zdjęć, mnóstwo przygód. Myślę, że po tej lekturze niejeden czytelnik zapragnie spakować plecak i na własnej skórze się przekonać, jak to z tą gościnnością Gruzinów jest naprawdę. Choć sama mam mieszane uczucia, bo dobra zabawa towarzysząca lekturze, od czasu do czasu przeplatała się ze znużeniem niektórymi tematami, to książkę polecam. Kryje w sobie wiele wartych poznania historii.

Przyznajmy uczciwie, że wspaniała jest kultura, która na swoich najważniejszych obrazach umieszcza nie pola bitew, nie zwłoki rycerskie i połamane chorągwie, ale ucztę, ludzi, którzy są szczęśliwi, wino i jedzenie. I psa[4].

Stephane & 3G - We Don't Want A Put In

(piosenka, której nie dopuszczono do udziału w Eurowizji)

***

Książkę polecam

miłośnikom książek podróżniczych

zainteresowanych Gruzją

wybierającym się do Gruzji na wakacje
szukających zabawnych relacji z podróży
ciekawym, co grozi temu, kto spotka towarzyskiego Gruzina

***

[1] Anna Dziewit-Meller, Marcin Meller, Gaumardżos! Opowieści z Gruzji, Wyd. Świat Książki, 2011, s. 47.

[2] Tamże, s. 5.
[3] Tamże, s. 237.
[4] Tamże, s. 153.

***

Zobacz też

recenzje książek podróżniczych

Marcin Meller Między wariatami - recenzja