[5/9] "Ona" Spike Jonze

Tytuł: Ona (Her)
Gatunek: dramat, komedia, romans
Produkcja: USA
Premiera: 14 lutego 2014 (Polska), 12 października 2013 (świat)
Reżyseria: Spike Jonze
Scenariusz: Spike Jonze
Muzyka: Will Butler, Owen Pallett
Zdjęcia: Hoyte Van Hoytema
Czas trwania: 126 minut

Ten seans był dla mnie totalną zagadką. Nie wiedziałam o filmie kompletnie nic, słabo znam reżysera (za sobą mam tylko Być jak John Malkovich, bardzo dobry film, ale ciężko po jednej produkcji oceniać reżysera) i nie przepadam za odtwórcą głównej roli. Joaquin Phoenix z wąsem wygląda tak uroczo, że gdyby ten film nie był wśród nominacji do Oscara, to z pewnością bym go nie obejrzała. Smutne jest to, że wówczas pewnie nigdy bym się nie dowiedziała, że ominął mnie ciekawy seans.

Reżyser przenosi nas w przyszłość. Może niezbyt odległą, ale jednak... To nie jest film sci-fi, w której roboty będą za nas robić zakupy w Tesco, zamówiona siłą woli pizza zmaterializuje się na talerzu, a kładąc na głowie książkę, przyswoimy sobie całą jej treść. Niemniej jednak technologia jest bardziej zaawansowana, a świat wirtualny jeszcze mocniej wiąże się z rzeczywistością, niż ma to miejsce obecnie.

Spike Jonze
[źródło]

Theodore (Joaquin Phoenix) mieszka samotnie w dużym mieście. Ta i inne samotności będą zresztą motywem przewodnim tego filmu. Wśród problemów dotykających społeczeństwo, to właśnie ona jest jednym z tych, które zataczają coraz szersze kręgi. Z dnia na dzień, żyjąc coraz bardziej wirtualnymi znajomościami, tracimy łączność z rzeczywistością. Przybywa nam znajomości internetowych, coraz więcej spraw nie wymaga opuszczania mieszkania, osobistego kontaktu z ludźmi. Przez internet można zawierać znajomości, kupić buty na zimę, znaleźć mieszkanie na lata, ukończyć kursy, zarabiać, uprawiać seks. Nie w każdym przypadku są to zamienniki idealne (do obrazu ze Skype'a trudno się przytulić, a buciki kupione online niekoniecznie będą pasować na stopę Kopciuszka), ale funkcjonują i są coraz powszechniej stosowane. Tym samym, coraz bardziej zanika umiejętność komunikacji i budowania relacji międzyludzkich. Niedługo w piątkowe wieczory będziemy siedzieć przy piwie dostarczonym przez kuriera i żalić się barmanowi za pomocą social mediów na samotność. A może już jest taka możliwość?

scena z filmu
[źrodło]

Wróćmy jednak do naszego bohatera. Na co dzień zajmuje się on pisaniem listów. Tak jak kiedyś lepiej wykształceni ludzie tworzyli teksty za tych słabiej wyedukowanych (właściwie niewiele się zmieniło, tylko profesja ma nieco bardziej tajemniczą nazwę - ghostwritter), tak w przyszłości Theodore pisze za tych, którzy nie potrafią własnymi słowami przekazać innym własnych myśli. Słowo "własne" jest tu kluczowe, bo nikt nie wyrazi moich myśli lepiej niż ja sama i nawet kaleki w gramatykę i ubogi w słownictwo własny tekst, ma większą moc niż cudza poezja opowiadająca o moich emocja. 

No, ale nie o tym chciałam.

[źródło]

Pewnego dnia na komputerze nasz bohater instaluje nowoczesny system, który jest tak silnie spersonalizowany, że potrafi świetnie zaspokajać potrzeby jego użytkownika. System ten przemawia uwodzicielskim głosem Scarlett Johansson, ma na imię Samantha i doskonale się spisuje jako towarzysz samotnego Theodore'a. Można powiedzieć, że OS (operation system) jest partnerką idealną. Niewymagającą, za to spełniającą wszystkie pragnienia. Bardzo to wygodne i nie wymaga zaangażowania. Który facet nie zmieniłby zrzędzącej żony (ile razy prosiłam cię, żebyś wyniósł śmieci? dlaczego wiecznie zostawiasz skarpetki na podłodze? co w lodówce robi pusty karton po mleku? czy ty mnie w ogóle słuchasz?) na seksowny głos dobywający się z każdego urządzenia użytkownika, na towarzyszkę, którą pakując do smartfona można zabrać na wycieczkę nad morze, a ona zamiast zrzędzić, że to zimny Bałtyk, podczas gdy jej koleżanki pluskają się w Śródziemnym, wskaże mu najbliższy dobry hotel, niedrogą restaurację i wyliczy wszystkie warte obejrzenia miejsca w okolicy?

[źródło]

Theodore unika prawdziwego życia. Jego małżeństwo się rozpadło, a od romansu z kobietą z krwi i kości, woli słuchać wirtualnych jęków superprogramu. Niejako świadomie rezygnuje z budowania realnych związków, z wygody, z lenistwa. Smutne to i przygnębiające.

Film Jonze daje do myślenia. Po pierwszych scenach myślałam, że niczym mnie nie zaskoczy, przez głowę przeszły mi nawet takie określenie jak "płytki" i "w złym guście". Wycofuję się z tego, bo im dalej w las, tym więcej niespokojnych refleksji na temat tego jak funkcjonujemy i do czego doprowadzić nas może ucieczka w świat wirtualny. Jonze z jednej strony ubiera swojego bohatera w ciuszki jak z minionej epoki, z drugiej wsadza go w nowoczesne dekoracje. Ten zabieg sprawia, że ta historia zaczyna pachnieć czymś naprawdę realnym, jakby mogła się wydarzyć już za moment, kiedy to wróci moda na ciuchy, które kojarzę raczej z dziadkami niż znajomymi, a postęp techniczny będzie trwał w najlepsze.

[źródło]

Ze wszystkich do tej pory obejrzanych nominacji do Oscara w kategorii głównej, film Jonze podobał mi się najbardziej, choć nie łudzę się, że wygra. Mam za to nadzieję, że produkcja zostanie nagrodzona statuetkami na najlepszy scenariusz oryginalny i za muzykę. Zasługuje na to. Scenariusz jest naprawdę dobry, ciekawy, wizja mocno niepokojąca. Muzyka - świetna, pewnie nie ma szans za nagrodę w kategorii najlepsza piosenka (wszak rywalizuje m.in. z utworem w wykonaniu U2), ale za całokształt już tak. Joaquin Phoenix nadal nie zyskał mojej sympatii, choć zagrał nieźle. Szkoda, że w tej roli nie wystąpił np. Ryan Gosling. Myślę, że sprawdziłby się jeszcze lepiej. W obsadzie pojawiły się też takie nazwiska jak Amy Adams, Rooney Mara (aktorka, która nie powinna wcielać się w rolę Lisbeth Salander) czy Olivia Wilde.

W trakcie seansu na myśl przyszła mi Simone (reż. Andrew Niccol), w którym to podobnie jak w Her, postać realnej kobiety zastępuje wirtualna, ale w przeciwieństwie do Jonze, Niccol tylko opowiedział jakąś historię, nie próbując pokusić się o wplecenie w nią głębszych emocji czy tematów do rozważań.

Ona jest dla mnie jak na razie największym zaskoczeniem wśród tegorocznych nominacji. I dowodem na to, że nie warto oceniać filmu po plakacie przedstawiającym wąsatego faceta, wyglądającego jak...

zwiastun filmu

Scarlett Johansson and Joaquin Phoenix The Moon Song

Ocena: 9/10

***

Akademia filmowa nominowała film Ona w pięciu kategoriach:

Najlepszy film: Megan Ellison, Spike Jonze, Vincent Landay
Najlepszy scenariusz oryginalny: Spike Jonze
Najlepsza muzyka oryginalna: Owen Pallett, Will Butler
Najlepsza piosenka: The Moon Song, wyk. Scarlett Johansson and Joaquin Phoenix
Najlepsza scenografia: Gene Serdena, K.K. Barrett

Recenzje filmów nominowanych do Oscara w kategorii głównej:
[1/9] Grawitacja (Alfonso Cuarón)
[2/9] Zniewolony. 12 Years A Slave (Stece McQueeen)
[3/9] Wilk z Wall Street (Martin Scorsese)

[4/9] Kapitan Phillips (Paul Greengrass)