Celeste Ng "Wszystko, czego wam nie powiedziałam" Idealna córeczka

Celeste Ng
Wszystko, czego wam nie powiedziałam
Wyd. Prószyński i S-ka
2016
332 strony

Takie rzeczy się tu nie zdarzają, mówi sobie. Nie w Middlewood, które mieni się miastem, a w rzeczywistości jest małym, trzytysięcznym ośrodkiem uniwersyteckim o godzinę drogi od Toledo, miejscem, gdzie w sobotnie wieczory ma się do wyboru wrotkowisko, kręgielnię i kino samochodowe, gdzie nawet położone w centru jezioro Middlewood tak naprawdę jest tylko sadzawką pod szumną nazwą.*

A jednak, to właśnie tu rozegrał się dramat rodziny Lee.

Będziesz miała lepiej niż my

Nastolatki zdolne są do różnych wyskoków. Do chwili, w której ciało Lydii wyłowiono z jeziora położonego niedaleko jej rodzinnego domu, można było wierzyć, że dziewczyna urwała się gdzieś z przyjaciółmi, zasiedziała, zagadała, straciła poczucie czasu. Prawda okazała się jednak dużo trudniejsza do przełknięcia. Dalej wcale nie będzie łatwiej, bo jak wieść normalne życie, gdy pokój na piętrze jest tak boleśnie pusty, gdy rozrzucone przy łóżku buty nagle stały się bezpańskie i nie ma już na kogo spoglądać z dumą?

Nie to, żeby Lydia była jedynaczką, ale to na niej skupiła się uwaga rodziców. Pozostała dwójka to tylko tło. Najmłodsza Hannah i Nath, który lada moment wybierze się na studia. Bystre, mądre dzieciaki żyjące w cieniu siostry. Siostry, z której rodzice byli tak bardzo dumni, dla której chcieli jak najlepiej. Siostry, która miała nie popełniać błędów opiekunów, stać się ich przeciwieństwem. Być bardziej lubianą niż ojciec, którego nigdy w pełni nie akceptowano, bo azjatyckie korzenie sprawiały, że zawsze się wyróżniał, a on nie potrafił przekuć tego w swój atut. Być lepiej wykształconą niż matka, która utknęła między garami, a mopem, choć marzyła o karierze lekarza.

Lydia ma osiągnąć to, czego im się nie udało. Mieć lepsze życie - towarzyskie i zawodowe. I przecież takie właśnie ma, myślą rodzice z dumą słuchając szczebiotania córki przez telefon (ma przyjaciół!), z tę samą dumą patrząc na szkolne oceny swej latorośli (ma świetlaną przyszłość!). A Lydia... Cóż... Szczebiotała, uczyła się, gromadziła na półkach kolejne mądre książki. Córeczka idealna, prawda?

Gdy milczy się o tym co ważne...

Wszystko, czego się spodziewałam zaczyna się od tragedii. Jak do niej doszło, dowiemy się

stopniowo. Poznamy przeszłość rodziców dziewczynki - Marilyn i Jamesa Lee, wszystko to, co napędzało ich działania, zdeterminowało późniejsze wybory, odbiło się na stworzonej rodzinie. Poznamy tajemnice wszystkich członków familii, te, które stopniowo osłabiały relacje między nimi i przemilczane niszczyły bohaterów od wewnątrz. Celeste Ng bardzo wnikliwie przyjrzała się temu, co łączyło i dzieliło jej powieściowe postaci. Dlatego ta historia jest tak prawdziwa, dająca do myślenia i wzruszająca.

Ciche dramaty stopniowo się ze sobą splatają, nieuchronnie prowadząc do dramatu większego kalibru. Czy można było go uniknąć? To jedno z tych pytań, które zagnieździ nam się w głowie w trakcie lektury i jeśli skłoni nas do szukania odpowiedzi nie tylko w powieści, ale i wokół nas, to punkt dla autorki. Nietrudno wyobrazić sobie podobne zdarzenia wplatające się w naszą rzeczywistość. Brak szczerych rozmów czy brak rozmów na ważne tematy to problem wielu rodzin. Konsekwencje tego stanu bagatelizujemy zbyt często. A gdy przychodzą refleksje... Cóż... Nie wszystko da się naprawić.

W sieci trudnych emocji

Debiutancka powieść Celeste Ng to rodzinny dramat, który nie pozostawi czytelnika obojętnym. Autorka przyglądając się rodzinie Lee pokazuje, jak wiele błędów można popełnić mimochodem, nie mając wcale złych intencji. Opowiada o sprawach przemilczanych, o przenoszeniu na dzieci własnych marzeń, frustracji, lęków i nadziei. Skupia się na emocjach. Samotności, odrzuceniu, zawiedzionych nadziejach, zazdrości, rozczarowaniu, chęci sprostania wymaganiom, potrzebie akceptacji, zagubieniu... Ze sprawy zaginięcia, pisarka mogłaby zrobić podstawę fabuły kryminalnej, ale poprowadziła ją w zupełnie innym kierunku, tworząc niełatwy emocjonalnie dramat obyczajowy.

Nie tylko relacje rodzinne są przedmiotem uwagi Celeste Ng. W swojej powieści zwraca uwagę na problemy nietolerancji i uprzedzeń,  mieszanych małżeństw, nierównych szans kobiet i mężczyzn na samorealizację. Pokazuje jak różnie ludzie radzą sobie ze stratą ukochanej osoby, jak mocno przeszłość determinuje przyszłość i jak wielką krzywdę może uczynić zamykanie się na potrzeby bliskich. Wszystkie te aspekty łączą się zgrabnie, tworząc ciekawe portrety psychologiczne i pozwalają przyjrzeć się sieci zależności pomiędzy bohaterami.

Bezradność

Tytuł tej notki powinien brzmieć: Wszystko, czego się nie spodziewałam. Niby wiedziałam, że o czym mniej więcej jest debiut Celeste Ng, o czułym portrecie rodzinnym, śmierci dziecka, rozluźnieniu relacji rodzinnych jako efekcie tragedii, z którą niełatwo sobie poradzić. A jednak powieść Wszystko czego wam nie powiedziałam zaskoczyła mnie połączeniem delikatności i wyczucia, a jednocześnie siły przekazu. No i ten finał... Moment, w którym znajdujesz odpowiedź na najbardziej nurtujące cię pytanie i jedyne, co w tym momencie czujesz, to ta cholerna bezradność.

Co wydarzyło się tamtego dnia, gdy zaginęła Lydia?

Co wydarzyło się nim doszło do tragedii?
Co może wydarzyć się później?

Gdy odchodzą najbliżsi, pamięć o nich się wygładza, upraszcza, zrzuca z siebie wszelkie złożoności jak łuski.

***

 Książkę polecam
polującym na udane debiuty
miłośnikom dramatycznych powieści obyczajowych
szukającym wątku relacji rodzinnych w literaturze
zainteresowanym tematem radzenia sobie z utratą bliskiej osoby

niedoceniającym siły szczerych rozmów
szukającym poruszających lektur

***

* cytaty wyróżnione kursywą pochodzą z: Celeste Ng, Wszystko, czego wam nie powiedziałam, przeł. Tomasz Wilusz, Wyd. Prószyński i S-ka, 2016,