Joanna Chmielewska "Harpie" Cioteczki z piekła rodem

Joanna Chmielewska
Harpie
Wyd. Olesiejuk
2015
336 stron

Joanna Chmielewska to taka postać, którą miłośnicy literatury kojarzą, nawet jeśli ich preferencje czytelnicze nie dotyczą kryminałów. A jeśli nie kojarzą to znak, że przespali jakieś pół wieku, bo mniej więcej tyle minęło odkąd na rynku wydawniczym pojawił się debiut autorki, czyli Klin, ten zawierający złotą radę na nieszczęśliwą miłość: klin klinem. Książki autorki wciąż są wznawiane, choć ona sama już niestety niczego nie napisze.

Obecnie na półkach można znaleźć serię wydawniczą Królowa polskiego kryminału, zawierającą pięćdziesiąt najpopularniejszych książek autorki. Pałętając się pewnego dnia bez określonego celu po jednej z księgarni, przygarnęłam tytuł opatrzony szczęśliwą trzynastką, czyli Harpie. Tak spotkałam Dorotkę i jej ciotki.

Dorotka całe życie spędziła pod opieką najpierw czterech, a potem trzech kobiet, z których żadna nie była jej matką, a za to wszystkie postanowiły wychować ją po swojemu*. Matka dziewczyny zmarła przy porodzie, ojciec rozpłynął się w powietrzu, a owoc nieodpowiedzialnej miłości przygarnęła babcia, wychowując Dorotkę przez czternaście lat, aż ów proces wychowawczy przerwała kostucha, zabierając babcię ze sobą. Wtedy to nastolatkę i opiekę nad domem przejęły siostry jej mamy, postaci kłótliwe i nieskłonne do ustępstw, a przy tym nie najlepiej sprawdzające się w roli gospodyń. Sylwia odkrywszy w sobie talent do gotowania nie pozwoliła co prawda pozostałym umrzeć z głodu, Melania od czasu do czasu wygarnęła kurz z kątów, a Felicja wzięła na siebie pranie i zmywanie sprowadzające się do upchnięcia ciuchów w pralce, a naczyń w zmywarce, ale żadna z nich nie kiwała palcem częściej niż było to konieczne, a gdy już kiwnęła to głównie po to, by przywołać siostrzenicę zasypując ją listą zadań, zleceń, zakazów, nakazów, pretensji.

Wiele innych panien w wieku lat dwudziestu jeden i z umiejętnościami językowymi co prawda jeszcze nie na poziomie Emila Krebsa, ale przyprawiającymi o zdumienie wszystkich, z wyjątkiem własnych ciotek, zwiewałoby z domu pozostawiając po sobie jedynie tumany kurzu, dla pewności spluwając przez lewe ramię i odczyniając szereg innych czarów, włącznie z poszukiwaniem kominiarza tylko po to, by złapać się za guzik i zagwarantować szczęście w postaci uwolnienia się od uciążliwej familii raz na zawsze. Dorotka, dziewczę grzeczne, dobrze wychowane, cierpliwie nieprzeciętnie, buntuje się po cichu i pod nosem, zachcianki ciotek spełnia w trybie natychmiastowym i zwykle bez słowa sprzeciwu. Jej cierpliwość zostanie jednak wystawiona na próbę, gdy do domu ciotek przybędzie krewna zza granicy. To już nawet dla świętej Dorotki zbyt wiele.

Chrzestna matka jej matki opuszcza USA i zamierza osiąść w Polsce. Była co prawda mowa o hotelu, ale teraz, po latach, gdy starsza pani może w końcu pomieszkać z rodziną, przecież nie będzie wycierać obcych kątów. Wanda Parker jest osobą majętną, a Dorotka jej najbliższą krewną. W tle majaczy wizja niezłego spadku, a dotychczasowy chaos w domu sióstr okazuje się być niczym w porównaniu z tym, co zacznie się w chwili, gdy Wanda Parker przekroczy próg posiadłości. Koszty utrzymania rosną, bogata krewna ma zachcianki godne bogatej krewnej, ale ani myśli dokładać się do budżetu, a swoje gospodynie traktuje jak służbę, z pokoju na pięterku co jakiś czas wzywając je waląc w podłogę kijem do krokieta. Na pięterko gania oczywiście Dorotka.

Horror ten pewnie trwałby przez wiele lat, doprowadzając gospodynie do bankructwa i ani chybi, szaleństwa, gdyby pewnego dnia staruszki nie znaleziono martwej i to niekoniecznie z przyczyn naturalnych, bowiem Wanda Parker cieszyła się zdrowiem, jakiego pozazdrościć jej mogli nie tylko rówieśnicy, ale i osobniki sporo młodsze. Czyżby ktoś się dowiedział o wspomnianym bogactwie denatki i liczył na spadek? Połakomił się na precjoza warte majątek, którymi staruszka chwaliła się tak niedawno? A może którejś z lokatorek puściły nerwy, bo trzeba przyznać, że towarzystwo babki nie było im miłe. Wśród podejrzanych są nie tylko panie, ale i pewien młody sympatyczny taksówkarz przypadkowy znajomy Dorotki, który bywał u niej ostatnio dość często, i pomieszkujący u ciotek młodzieniec, z założenia złota rączka, w rzeczywistości stuprocentowy leniwiec łypiący nieustannie w stronę lodówki, a także amant jednej z ciotek. Tu lista się nie kończy, za to pomysły - i owszem. Policja nie ma pojęcia kto mógł posłać staruszkę na tamten świat.

Harpie to kryminał z gatunku tych, które bawią i irytują jednocześnie. Jeśli potraktować tę fabułę serio, to koszmar życia w tym babskim stadle rysuje się aż nazbyt wyraźnie. Dorotka jest wykorzystywana przez swe ciotki bez skrupułów i aż się ma ochotę nią potrząsnąć, a nawet w twarz trzasnąć na odlew, byle tylko wybudzić ją z tego dziwnego stanu odrętwienia, który sprawia, że jak dobrze zaprogramowany robocik wykonuje wszystkie, nawet najbardziej idiotyczne komendy, a przy tym właściwie bez słowa sprzeciwu znosi traktowanie jej jak psa i to z rodzaju tych bardzo przez właścicieli niekochanych. Pogardzana tania siła robocza nieustannie karmiona drwinami - taka jest rola Doroty w domu opanowanym przez ciotki. Jeśli dołożyć do tego zachowanie Wandy Parker i Marcinka, który mieszka pod cudzym dachem, żre (nie, nie je, żre!) więcej niż inni razem wzięci, przed wyciąganiem łapy po kasę się nie wzbrania, ale na pracę ma takie uczulenie, że aż dziw, że stale nie biega z wysypką, to całość prezentuje się naprawdę mało różowo, a niezdrowe emocje atakują z zacięciem mazurskich komarzyc.

Jeśli nie patrzeć na Harpie pod kątem niezdrowych relacji i nie wyobrażać sobie tej historii w rzeczywistych realiach, to można się podczas lektury całkiem nieźle bawić. W końcu nie brak tu humorystycznych scen i dialogów, często pełnych ciętych ripost, ironii i złośliwości. To trochę tak ja z Wojną państwa Rose - bawi, ale na papierze czy ekranie i tylko wtedy, gdy spogląda się na fabułę z przymrużonym okiem i świadomością, że to tylko fikcja stworzona ku uciesze gawiedzi. Prosta historia, trudne relacje, jadowity humor, postaci z gatunku tych, które zapamiętuje się od razu, a które wrzucone w powieść hurtem gwarantują stały dopływ zabawnych dialogów i zwariowanych incydentów, komedia omyłek, przypadków, no i intryga kryminalna spinająca wszystko w całość - oto kryminał Joanny Chmielewskiej z rodzaju tych, które od lat przyciągają czytelników do jej twórczości.

Harpie to kryminał dla tych, którzy cenią cięty dowcip, sarkazm, postaci nieco przerysowane, ale dzięki temu nieobojętne i komiczne na potęgę, tworzące historie zwariowane i nietuzinkowe. Sporo luzu, poczucie humoru, lampka wina i placek koniecznie z zakalcem - tyle warto mieć sięgając po historię Dorotki, jej ciotek oraz Wandy z wężem w kieszeni.

***

Książkę polecam

miłośnikom komedii kryminalnych

czytelnikom z dużym poczuciem humoru i dystansem do opisywanych sytuacji

wielbicielom zwariowanych historii rodzinnych

ciekawym, dlaczego starsza pani musiała zginąć
skąpym staruszkom
terroryzowanym przez rodzinę dziewojom

***

*Joanna Chmielewska, Harpie, Wyd. Olesiejuk, 2015, s. 10.

***

Przypominam o konkursie!

***