[7] Spotkania autorskie Tomasz Sekielski i Piotr Głuchowski

To właściwie nie tyle było typowe spotkanie autorskie, a panel dyskusyjny "pisarze - dziennikarze". Spotkanie poprowadził Witold Orliński, właściwy człowiek na właściwym miejscu. Sam jest bowiem dziennikarzem z pisarskim dorobkiem. Na koncie ma kilka książek i opowiadań, publikowanych m.in. na łamach Nowej Fantastyki. Jednak głównymi bohaterami spotkania byli dwaj inni dziennikarze z pisarskim zacięciem, twórcy kryminałów cieszących się dużym zainteresowaniem czytelników, Tomasz Sekielski i Piotr Głuchowski.

Witold Orliński

Panel stanowił część ubiegłorocznego Międzynarodowego Festiwalu Kryminału we Wrocławiu. Dyskusja w Mediatece była niezwykle ciekawa. Początkowo prym wiódł Tomasz Sekielski i wydawałoby się, że Piotr Głuchowski pozostanie w cieniu bardziej popularnego z mediów kolegi, ale szybko okazało się, że obydwaj mają wiele do przekazania i potrafią zainteresować słuchaczy swoimi opowieściami z życia dziennikarza-pisarza.

Tomasz Sekielski

W październiku, kiedy to opisywane spotkanie miało miejsce, na koncie Tomasza Sekielskiego znajdowała się dopiero jedną powieść - Sejf. Opowiadał o niej tak ciekawie, że choć książka z gatunku thriller szpiegowsko-polityczny nie jest tą, która spędzałaby mi sen z powiek, to szybko znalazła się na mojej liście książek do przeczytania. Jej recenzję możecie przeczytać w notce Nic nie jest takie, jakie się wydaje. Ten przykład doskonale ilustruje teorię, że czasami warto wybrać się na spotkanie z nieznanym autorem i dać się osobiście przekonać do sięgnięcia po jego twórczość. Kilka dni później, w księgarniach pojawiła się kontynuacja debiutu, Obraz kontrolowany. Obydwie książki ukazują kulisy polskiej władzy, mediów oraz sieci wywiadu.

Piotr Głuchowski

Kryminalny debiut Piotra Głuchowskiego, to do tej pory dwie książki składające się na cykl, którego bohaterem jest dziennikarz Robert Pruski. Powieść Umarli tańczą już czeka na mojej półce, a później przyjdzie pewnie czas na Lód nad głową. Także i w jego twórczości nie zabraknie ani polityki, ani dziennikarskich smaczków.

Bohaterowie spotkania zgadzali się ze sobą w kilku kwestiach. Obydwaj podkreślili, że pisanie książek traktują jako hobby. Oczywiście chcieliby móc się temu poświęcić i zarabiać na tym na tyle, by spokojnie utrzymać rodziny, ale cóż - realia są nieubłagane.

Pytani o inspiracje, dziennikarze bez wahania rzucili nazwisko Johna le Carré, brytyjskiego pisarza znanego z powieści szpiegowskich. Wiele z nich zostało sfilmowanych. Z pewnością obiły wam się o oczy i uszy takie tytuły jak Wierny ogrodnik, Mała doboszka, Krawiec z Panamy czy Druciarz, krawiec, żołnierz, szpieg. Piotr Głuchowski do listy inspiracji dorzucił także Diunę Franka Herberta, a Tomasz Sekielski twórczość Ernesta Hemingwaya, którego ceni za krótkie, trafne zdania. 

O ile sympatie literackie goście spotkania mają zbieżne, o tyle różnią się w kwestii sięgania po cudzy dorobek w trakcie procesu twórczego. Głuchowski nie widzi problemu, może pisać swoje, czytać cudze i jedno w drugim mu nie przeszkadza. Sekielski, gdy zasiada do pisania, odkłada wszystkie książki na bok, by nie inspirować się cudzym stylem.

A co dziennikarze mają do powiedzenia na temat własnej twórczości?

Dzięki temu, iż znają pracę mediów od podszewki, w książkach mogą przemycić swoje obserwacje. Tomasz Sekielski przyznaje, że Sejf był powodem wielu domysłów i spekulacji. W osobie jednego z jego bohaterów, Ludwika Tokarczyka, niektórzy widzieli postać Tomasza Lisa, doszukując się zbieżności w inicjałach. Sekielski miał według nich dla niepoznaki te inicjały odwrócić. Autor przyznaje, że był taką interpretacją mocno zaskoczony, a Tokarczyk jest zlepkiem kilku osobowości.

Obydwaj dziennikarze piszą o miejscach, w których byli, choć dodają także sporo elementów fikcyjnych. U Sekielskiego akcja rozgrywa się głównie w Warszawie i na Podlasiu. Wszystkie opisane przez niego miejsca istnieją naprawdę, od cerkwi w Koterce, obok której znaleziono powieściowe zwłoki począwszy na pewnym pensjonacie skończywszy. Autor przytoczył też zabawną anegdotę dotyczącą imienia jednej z bohaterek thrillera, którą początkowo nazwał Doris. Kobieta ta w powieści miała być osobą lekkich obyczajów, a więc raczej nie była postacią, z którą ktoś chciałby się utożsamiać. Jakie jest prawdopodobieństwo, że w rzeczywistości, w opisywanym pensjonacie będzie pracowała osoba o takim imieniu? Niby niemal żadne. A jednak... Na szczęście żona dziennikarza wyłapała tez "szczegół" i autor szybko zmienił imię bohaterki, zanim zdążył oberwać po uszach od sąsiadów (autor obecnie mieszka z rodziną na Podlasiu).

Podczas pobytu w Koterce, przyglądając się malowniczemu uroczysku i stojącej tam cerkwi, Sekielski wyobraził sobie, że w tym odosobnionym miejscu, na granicy polsko-białoruskiej, w przepięknej scenerii można nakręcić film kryminalny, w którym to w pierwszych scenach sielskość krajobrazu zakłóci dryfujący na wodzie trup bez twarzy. Autor długo nad tym rozmyślał. Sam siebie pytał co to jest za trup, skąd się tam wziął, dlaczego jest tak zmasakrowany i tak oto zrodził się pomysł na książkę.

Piotr Głuchowski wykorzystał jedną ze swych powieści do tego, by uczynić polską rzeczywistość nieco lepszą i wybudował autostradę łączącą Toruń z Warszawą. Pisze o Toruniu, bo to miasto jest mu bliskie. Gotyk na dotyk - śmieje się, mówiąc o miejscu, w którym rozpoczynał dziennikarską karierę w jednej z małych redakcji. 

Autor pytany o trupy (bo to był właściwy wyjściowy temat całej dyskusji, tzn. mocne początki powieści, w których to pojawiają się zmasakrowane zwłoki) z uśmiechem wyznał, że trupy mu się już nieco mylą, bo podczas gdy rozmawiają o dwóch pierwszych jego książkach, on siedzi zagrzebany w kolejnej, w której denat będzie tylko jeden, ale za to duchowny, co to wypadnie z głowy największego pomnika papieża na świecie, który powstanie w Białołęce. To się nazywa autopromocja - roześmiał się Sekielski, dodając, że już chce tę książkę przeczytać.

W trakcie dyskusji Witold Orliński zauważył, że z omawianych książek wyłania się bardzo pesymistyczny obraz dziennikarstwa. Problemem, jaki widzą obaj dziennikarze we współczesnych mediach jest ten odnoszący się do poziomu programów czy artykułów, jakimi karmią nas telewizja, radio czy gazety. Na dziennikarstwo śledcze przeznacza się coraz mniejsze finanse. Stawia się coraz częściej raczej na infotainment, łączący informację i rozrywkę. Ludzie tego chcą i media wychodzą im na wprost. Publiczność wolą śledzić obrzucających się błotem polityków, wygłupy jednosezonowy gwiazd, afery, z których nic nie wynika czy rozrywkę, co nie zmusza do nawet najmniejszego intelektualnego wysiłku, niż ciekawe dyskusje specjalistów z różnych dziedzin, programy edukacyjne, teleturnieje wymagające wiedzy czy poważne reportaże. Stąd próby Tomasza Sekielskiego i Piotra Głuchowskiego, by w swojej twórczości przemycić także i poważniejsze treści, zwrócić uwagę na pewne problemy i niepokojące tendencje. 

Mimo iż piszą często o władzy wyższych szczebli, unikają wymieniania konkretnych nazwisk. Piotr Głuchowski tłumaczył to nie tyle strachem przed konsekwencjami, co granicą dobrego smaku i poczuciem, że rzucając prawdziwe nazwiska polityków czy nazwy partii, pisałby coś raczej zbliżonego do artykułu niż powieści. Tomasz Sekielski dodał, że nie chciałby, by jego poglądy polityczne były oceniane przez pryzmat powieści, by ktoś wysnuwał wnioski np. na temat jego politycznych niechęci na podstawie tego, jak dana partia została ukazana w jego książkach.

Bohaterowie uczestników panelu mają tendencje do życia po swojemu, przyznali obaj rozmówcy Orlińskiego. Dodają też, że wymyślenie dla nich nazwisk, wcale nie jest łatwą sprawą. Sekielski do imienia próbuje dołączyć takie nazwisko, by wszystko razem brzmiało, Głuchowski stawia na różnorodność - chce by jego bohaterów łatwo zapadali w pamięć. Pisząc, pierwszy z dziennikarzy, próbuje zrobić odręczny szkic fabuły, rozrysować tzw. timeline, co pozwoli mu na dokładne umiejscowienie zdarzeń w czasie. Drugi najpierw wymyśla jak będą wyglądały poszczególne rozdziały, a następnie uzupełnia je treścią.

Oprócz poważnych tematów, które oscylowały głównie wokół polityki, pojawiło się sporo zabawnych anegdot, w tym tych dotyczących roli alkoholu w życiu dziennikarza. Przy okazji, prowadzący spotkanie, zainteresował się słynnym Duchem Puszczy, który pojawił się w Sejfie, mocnym trunkiem nielegalnie produkowanym na Podlasiu. Nie umawiając się można się umówić, że ktoś komuś ten trunek dowiezie, bo trzeba znać jego źródło, którego pierwszy z ktosiów oczywiście nie zna (nie próbujcie tego zrozumieć). Ale o tym sza. Kontynuując temat, Tomasz Sekielski dodał, że właściwie nie przypomina sobie żadnego dziennikarza abstynenta. Chyba, że przymusowego - dorzucił Piotr Głuchowski. Alkoholowa dyskusja trwała dużo dłużej, a wnioski z niej są takie, że picie to nasz sport narodowy, a obecność kamer i przeszklone newsroomy nieco zmniejszyła ilość alkoholu spożywanego w redakcjach.

To spotkanie zaliczam do jednego z najbardziej udanych. Było mądrze i zabawnie, a przede wszystkim ciekawie. Tomasz Sekielski i Piotr Głuchowski interesująco opowiadali o swojej twórczość, o procesie pisania, dziennikarskim świecie od kuchni i ogólnej kondycji mediów. Duża w tym wszystkim jest zasługa prowadzącego, Witold Orliński był doskonale przygotowany, wiedział o co pytać i jak pytać, by zaciekawić nawet tych, którzy twórczości jego interlokutorów jeszcze nie znali. Warto, naprawdę warto, docenić przygotowanie moderatora tego typu spotkań, zdarzyło mi się być bowiem na takim, które nieumiejętnie prowadzone skazane było na klapę, nawet jeśli jego bohater robił co mógł, by zainteresować dyskusją słuchaczy.